Części mowy - Partykuła

Język polski, Gramatyka

Partykuła to nieodmienna część mowy. W zdaniu partykuły pełnią rolę wyrazu pomocniczego. Należą do wyrazów niesamodzielnych (nie posiadają samodzielnego znaczenia), inaczej zwanych wyrazkami, nadają natomiast zdaniom zabarwienie znaczeniowe lub uczuciowe.

Partykuła (charakter):

  • mnożna: razy
  • ograniczająca: tylko
  • przecząca: nie, ani (Ani mi się śni!)
  • przypuszczająca: by
  • pytająca: czy, -li (Znaszli ten kraj? Czy muszę to robić?)
  • rozkazująca: niech, niechaj
  • twierdząca: tak  
  • wątpiąca: bodaj
  • wzmacniająca: -że, no (Chodź no! Mówże!)
  • życząca: oby, (Oby się tak stało!)

 

Partykuła jest nieodmienną i niesamodzielną częścią mowy. Nie pełni określonej funkcji w strukturze gramatycznej, natomiast może zmieniać znaczenie wyrazu lub zdania (w sensie jakościowym - następuje modyfikacja danej treści lub ilościowym - jej wzmocnienie).

Tak więc partykuły mogą:

- wzmacniać daną treść:

Dajże mi spokój!
Pokaż no!
Czekał aż do rana.
A to ci heca!

- wyrażać pytanie:

Czy on to zrobił?
Znaszli ten kraj?

- wyrażać przeczenie:

On tego nie zrobił.
Ani mi się śni!

- wyrażać przypuszczenie:

On by tego nie zrobił.
On niby tego nie zrobił.
On rzekomo tego nie zrobił.

- wyrażać życzenie lub rozkaz:

Niech on to zrobi.
Bodaj ci się udało.
Oby przyszedł.

Partykuły wyrażające treści o charakterze zdecydowanie modalnym (przypuszczenie, rozkaz) mogą być tożsame z gramatycznymi wykładnikami trybu przypuszczającego (by) i trybu rozkazującego (niech). Pewnym problemem - ze względu na podobieństwo pełnionej funkcji - może być odróżnienie partykuły od przysłówka: por. On pewnie tego nie zrobił (partykuła); Zachowywał się bardzo pewnie (przysłówek). Homonimiczne mogą być również partykuły i inne części mowy, np. spójniki: Czekał aż do rana (partykuła); Czekał, aż wrócisz (spójnik).

Partykuły w języku polskim (no, że, li, czy, niech, by, nie) można łatwo zapamiętać dzięki mnemotechnicznej sztuczce: ułożeniu ich w logiczne zdanie Noże liczy niechby nie!

Podobne tematy

Myśl polityczna w publicystyce i literaturze renesansu

"O poprawie Rzeczypospolitej" A.F. Modrzewski Składa...

Inicjatywy Stanisława Augusta (teatr, czasopisma, szkolnictwo, mecenat).

Mecenat. Stanisław August jako polityk nie odniósł...

Wymień i scharakteryzuj średniowieczne formy teatralne

W średniowieczu kontynuowano istniejące już gatunki...

Co z dorobku literatury staropolskiej uważasz za godne ocalenia?

Trzeba przyznać, że ktoś, kto zdecydował się...

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów