Dobowe i roczne zmiany temperatury powietrza

Geografia, Geografia fizyczna

Temperatura powietrza przy powierzchni Ziemi zależy od ilości energii cieplnej wypromieniowanej przez podłoże. Ilość energii słonecznej docierającej do powierzchni Ziemi a następnie pochłanianej przez podłoże i przetwarzanej na długofalową energię cieplną zależy od długości nagrzewania oraz wyso­kości Słońca nad horyzontem. Obydwa wymienione czynniki zmieniają się w zależności od pory dnia i pory roku. W ciągu doby największy dopływ promieniowania słonecznego jest w momencie górowania Słońca nad horyzontem. Natomiast najwyższe temperatury występują po upływie l - 2 godzin od momentu południa sło­necznego, ponieważ w okresie popołudniowym nadal dostawy energii sło­necznej są większe od wypromieniowywania energii cieplnej z powierzchni gruntu, którego maksimum pojawia się z pewnym opóźnieniem w stosunku do południa słonecznego. Nocą Ziemia oddaje zmagazynowane w ciągu dnia ciepło, dlatego moment najniższej temperatury przypada na czas wschodu Słońca. Różnicę między najwyższą a najniższą temperaturą w cią­gu doby nazywamy dobową amplitudą temperatury powietrza. Wielkość dobowych amplitud temperatury zależy głównie od:

  • szerokości geograficznej - najniższe są w szerokościach równikowych i podbiegunowych,
  • pory roku - zdecydowanie większe amplitudy są latem, zimą niewielkie,
  • zachmurzenia nieba - im większe zachmurzenie tym amplitudy niższe,
  • rodzaju podłoża - niewielkie amplitudy występują nad obszarami morskimi, znacznie większe na terenach lądowych,
  • pokrycia terenu - występowanie pokrywy roślinnej zmniejsza amplitudy,
  • rzeźby terenu - wklęsłe formy terenu mają większe amplitudy dobowe niż tereny wypukłe.

Zmiany temperatury powietrza w ciągu roku są przede wszystkim skut­kiem zmian wysokości Słońca nad horyzontem. Podobnie jak w przypadku dobowych zmian temperatury, okresy występowania najwyższych i najniż­szych temperatur w ciągu roku są przesunięte w czasie w stosunku do momentów przesileń letniego i zimowego. Przesunięcie to jest większe nad obszarami morskimi (ok. 1,5 do 2 miesięcy) niż nad lądowymi (ok. l mie­siąca), co wynika z różnic w szybkości nagrzewania się i oddawania ciepła przez ląd i wodę. Różnicę między najwyższą i najniższą średnią miesięczną temperaturą powietrza nazywamy roczną amplitudą temperatury. Zróż­nicowanie wysokości rocznych amplitud temperatury zależy głównie od:

  • szerokości geograficznej - ogólnie biorąc, amplitudy wzrastają wraz z szerokością geograficzną,
  • odległości od wybrzeży morskich - na tej samej szerokości geograficz­nej amplitudy roczne wzrastają w miarę oddalania się od wybrzeży mor­skich,
  • wysokości nad poziom morza - zmniejszają się wraz ze wzrostem wysokości.

W rocznym rozkładzie temperatur na Ziemi obserwuje się:

  • strefowość termiczną odpowiadającą strefom oświetlenia Ziemi wy­rażającą się spadkiem temperatury wraz ze wzrostem szerokości geograficznej,
  • wyższe temperatury nad obszarami lądowymi niż nad morzami w okresie letnim,
  • niższe temperatury nad obszarami lądowymi niż nad morzami w okresie zimowym,
  • największe różnice zmian temperatury w ciągu roku w umiarkowanych szerokościach geograficznych,
  • najmniejsze roczne zmiany temperatury w szerokościach międzyzwrotnikowych i okołobiegunowych,
  • niższe temperatury w ciągu całego roku na obszarach górskich,
  • wpływ prądów morskich - zimnych obniżających i ciepłych podwyż­szających temperaturę w stosunku do średniej temperatury powietrza na danej szerokości geograficznej. W skali świata zanotowano następujące skrajne wartości temperatur:
  • maksymalnych w:
    • Dżibuti +63 °C
    • Al - Azizija (Libia) +58°C
    • Death Yalley (Dolina Śmierci w USA) +57°C
  • minimalnych w: 
    • stacja „Wostok" (Antarktyda)-89,2° C
    • Ojmiakon (Rosja) -71°C
    • Northice (Grenlandia) -6°C

Podobne tematy

Granice

Granica polityczna - umowna linia oddzielająca...

Kształt i rozmiary Ziemi

  Ziemia ma kształt geoidy, tj. bryły,...

Układ Słoneczny - budowa

Składnikami Układu Słonecznego są planety i ich...

Roślinność strefy zwrotnikowej i podzwrotnikowej

Klimat zwrotnikowy - jedna z 5 głównych stref...

Religie

Religia to system wierzeń i praktyk, określający...

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów