Dokonania i porażki Jana III Sobieskiego. Wojny z Turcją w II poł. XVII w.

Jan III Sobieski, herbu Janina (ur. 17 sierpnia 1629 w Olesku, 72 km od Lwowa - zm. 17 czerwca 1696 w Wilanowie) - król Polski od 1674. Od 1656 chorąży wielki koronny, od 1665 marszałek wielki koronny, od 1666 hetman polny koronny, a od 1668 hetman wielki koronny.

Przez Turków bywał zwany Lwem Lechistanu, a przez chrześcijan Obrońcą Wiary.

Jan Sobieski należał do partii francuskiej, a to z tego powodu, że ożenił się z dwórką Ludwiki Marii- Marysieńką -wdową po ordynacie Zamojskim. Karierę publiczną zawdzięcza obaleniu Jerzego Lubomirskiego, po nim przejął zarówno buławę Hetmana polnego i Marszałka Wielkiego Koronnego. Jako hetman polny z niewielką armią został skierowany na płd.-wsch. rubieże Rzeczpospolitej ponieważ tam gotowała się nowa wojna, a mianowicie Hetman kozacki Piotr Doroszenko w 1667r. poddał się Turcji co stało się przyczyną wojny miedzy Rzeczpospolitą a Turkami gł. tatarami. Hetman rozporządzał niewielką armią, ale mimo to udało mu się odnieść zwycięstwo w bitwie pod Podhajcami 1667 r., ale w roku następnym abdykował Jan Kazimierz - wrzesień 1668r. zaś szlachta na króla Polski wybrała Michała Korybuta Wiśniowieckiego ( 1669 - 1673 ) Korybut był władcą nieudolnym, bez autorytetu, a tymczasem na Rzeczpospolitą ruszyła nawała Turecka 1672r. Turkom udało się zdobyć Kamieniec Podolski. 16 X 1672r. Rzeczpospolita musiała podpisać traktat w Buczaczu . Mocą tego traktatu Polska , Ukraina została odstąpiona Doroszence pod zwierzchnictwem tureckim, natomiast Podole z Kamieńcem Turcji, co więcej Rzeczpospolita zobowiązała się płacić Turcji roczna daninę w wysokości 22 tyś. dukatów rocznie. Polska została w ten sposób wciągnięta na listę krajów wasalnych Turcji. Postanowienia traktatu w Buczaczu wywołały powszechne oburzenie, szlachta uchwaliła zwiększone podatki na armię , co umożliwiło hetmanowi Janowi Sobieskiemu zwycięstwo nad Turkami w bitwie pod Chocimiem 11. XI. 1673r. Dosłownie w przededniu tej bitwy - 10. XI zmarł król Michał. Szlachta powierzyła koronę Janowi III Sobieskiemu -1674-1696. I tu następuje pewne rozdwojenie polityki Jana III Sobieskiego , albowiem Jan III był uważany za zwolennika partii francuskiej natomiast okoliczności zmuszały go do walki z Turcją. W 1675r. Jan III zawarł z Francją tajny traktat w Jaworowie. Mocą tego Polska miała poprzeć Francję przeciw Branderburgii, a potem przeciw Austrii, w zamian za co miała otrzymać poparcie Francji w sprawie Prus Wschodnich i Śląska. Co więcej Francja zgodziła się pośredniczyć w rokowaniach między Polską a Turcją o zwrot zajętych przez Turcję terytoriów. To pośrednictwo nic nie dało i trzeba było ten problem rozstrzygnąć zbrojnie w 1675r. Jan III Sobieski odniósł zwycięstwo pod Lwowem, rezultatem czego i następnej bitwy pod Żórawnem(1676.24.IX) było podpisanie traktatu żórawińskiego, mocą którego 2/3 Ukrainy miało powrócić do Polski a reszta pozostać przy Kozakach pod zwierzchnictwem Turcji, zaś sprawa Podola miała być ujęta na drodze dalszych rokowań . Po rozwiązaniu kwestii Tureckiej Sobieski powrócił do swych planów antyhabsburskich i w 1677r. podpisał ze Szwecją układ w Gdańsku przeciw elektorowi brandenburskiemu. Układ przewidywał wspólne wystąpienie obu państw przeciw Brandenburgii za pieniądze francuskie. Jednak ten kierunek polityki nie zyskał poparcia narodu szlacheckiego bo powszechnie domagano się odzyskania Podola, to z kolei implikowało w sojusz z Austrią , która wówczas była zagrożona przez Turcję Kiedy w 1683r. Turcja zaatakowała Austrię a wojska tureckie obległy Wiedeń Sobieski pośpieszył z pomocą i miała miejsce słynna odsiecz wiedeńska 12. IX. 1683r. W październiku Sobieski odniósł kolejne zwycięstwo nad Turkami w bitwie pod Parkanami. W roku 1684 zawiązała się koalicja Polski, Austrii, Wenecji i papieża przeciw Turcji tzw. Święta Liga, dalsze jednak wyprawy przeciw Turkom nie przyniosły sukcesów, wojna Polsko-Turecka w ramach Św. ligi trwała do 1699r. Pokój z Turcją zawarł już następca Sobieskiego - tzw. pokój w Karłowicach 1699 r. mocą którego Polska odzyskała utracone terytoria (Podole z Kamieńcem).