Gatunki literatury średniowiecznej

kronika - gatunek prozy historiograficznej, opowieść o przeszłości, najczęściej z pozycji świadka lub na podstawie bezpośredniej relacji, podająca wypadki w sposób chronologiczny, łącząca relację o wydarzeniach z rozważaniami moralnymi, sięgająca po legendy i wiedzę historyczną; w kronice pojawiają się pewne cechy literackie: pierwiastki fikcji, narracyjność, niektóre obiegowe wątki epiki rycerskiej;

żywot -  legenda opowieść narracyjna o przeszłości, wierszem lub prozą, wprowadzająca elementy fantastyki i cudowności, zwłaszcza w rozpowszechnionych w średniowieczu legendach o życiu świętych;

kazanie (homilia) - przemówienie o treści religijnej, wygłaszane podczas nabożeństwa, objaśniające teksty religijne i zawierające pouczenia moralne; kazania średniowieczne (np. Kazania gnieźnieńskie) wprowadzały realia życia codziennego w celu ilustrowania nauk moralnych; w okresie reformacji kazania przybrały charakter utworów literackich niekoniecznie pełniących funkcje użytkowe; w okresie baroku najsłynniejsze stały się "Kazania sejmowe" P. Skargi, który w profetycznym (proroczym) tonie przeciwstawił ideały heroizmu i patriotyzmu wzorom życia ziemiańskiego;

pieśń
modlitewnik zbiór modlitw lub tekstów nabożnych w formie książki
psałterz zbiór pieśni religijnych (psalmów);

psalm - pieśń biblijna przeznaczona do śpiewania z towarzyszeniem instrumentów strunowych, opiewająca wielkość i dobroć Boga, wyrażająca podziękowanie, prośbę, błaganie, niekiedy sięgająca w przeszłość i wyciągająca z niej nauki (psalmy historyczne) lub mówiąca o przyszłości aż po koniec świata (psalmy mesjańskie), często o treści pouczającej lub pokutnej, zwrócona do Boga lub do zbiorowości, którą wzywa do wspólnej modlitwy, często również sławiąca Boga w formie trzecioosobowej;

dialog - w literaturze staropolskiej gatunek stanowiący rozmowę dwóch lub więcej osób, przeznaczony dla teatru;