Granice

Geografia, Geografia polityczna

Granica polityczna - umowna linia oddzielająca państwa, regiony, województwa itp. Mimo że jest umowna, często do określania granic używa się charakterystycznych elementów geograficznych, jak na przykład rzeki, łańcuchy górskie lub wybrzeża morskie.

Granica państwowa - granica oddzielająca terytoria dwóch państw. Jest to płaszczyzna sieczna w stosunku do powierzchni ziemi, rozdzielająca także przestrzeń powietrzną, wody i zasoby wewnątrz Ziemi. Miejsce przecięcia granicy państwowej z powierzchnią ziemi zwane jest linią graniczną.

Rodzaje granic ze względu na ich genezę:

  • antecedentne - wyznaczone przed ukształtowaniem osadnictwa i krajobrazu kulturowego na danym obszarze, np. granica między USA a Kanadą,
  • subsekwentne - powstały w trakcie lub po zagospodarowaniu danego obszaru, np. większość granic w Europie,
  • narzucone - nałożone w sposób sztuczny na istniejącą sieć osadniczą i krajobraz kulturowy, np. większość granic kolonialnych w Afryce, które utrzymały się do dziś, granice między RFN i NRD.

Kryteria wyznaczania granic:

  • historyczne - terytorium powinno należeć do danego państwa, jeżeli kiedyś już do niego należało; problemem są częste zmiany granic oraz kwestia, który moment historyczny należy uznać za najważniejszy,
  • etniczne - terytorium, na którym dominuje pewna narodowość powinno należeć do państwa, w którym naród ten dominuje (państwo narodowe); problemem jest przemieszanie narodowości w strefach pogranicza.

Sporny odcinek graniczny - nie uznawany przez co najmniej jednego sąsiada.

Izobary polityczne - spory dotyczące granic

Do spornych izobar należą granice pomiędzy Indiami a Pakistanem a także wiele granic w Afryce. Rozbieżności w tej sprawie na terenie Antarktydy reguluje traktat z 1959 roku.

Od strony prawnej są spory graniczne i terytorialne.

  • Terytorialne - podważenie znaczenia samego traktatu
  • Graniczne - dotyczy przebiegu granic

Współczesna koncepcja granicy - od śmierci Karola Wielkiego. Na przełomie XIX i XX wieku upowszechnił się aktualny tup granic.

Strefy zdemilitaryzowane - pozostałość strefy przygranicznych.

Państwa buforowe - Butan, Nepal

Funkcje granic - określają zasięg terytorialny zwierzchności państwa. Dotyczy to także granicy morskiej i powietrznej.

Granice są naturalne i sztuczne.

  • Naturalne - granica wzięta z przyrody, dogodna do obrony. Poważne naturalne przeszkody dla migracji ludzi ( granice górskie, morskie, bagienne, rzeczne, granice na jeziorach, kanałach, zatokach )
  • Sztuczne - wyznaczane astronomicznie i geograficznie

Granica ma funkcję ograniczającą - ogranicza :

  1. migrację
  2. wymianę ( swobodną ) towarów
  3. wymianę środków finansowych
  4. kulturę
  5. ideologię

Granice morskie - można liczyć w % długości tych granic w stosunku do całkowitej długości granic.

Obszary morskie :

  • wody terytorialne
  • wody otwarte

Wody terytorialne :

  • wchodzące w skład terytorium państwowego
  • podlegające w ograniczonym stopniu jurysdykcji tego państwa

W skład wód terytorialnych wchodzą wody :

  • morskie wody wewnętrzne ( obejmują wody znajdujące się między lądem a wewnętrzną granicą morza terytorialnego ). Zalicza się tutaj zatoki, której przynajmniej jeden brzeg należy do państwa a rozwarcie w najszerszym miejscu nie przekracza 24 mil morskich. Wyjątek stanowią zatoki ukształtowane historycznie. Wody wewnętrzne podlegają całkowitej mocy państwa nadbrzeżnego. Obejmują obszar powietrzny oraz to co znajduje się na dnie morza.
  • wody archipelagowe - konwencja z 1982 roku. Są to wody, którym przysługują prawa nieszkodliwego przepływu ( statki tam pływające nie stanowią dla pobliskiego państwa zagrożenia - w czasach pokoju mogą tam pływać również okręty oraz łodzie podwodne pod warunkiem, że są wynurzone ). Do takich państw archipelagowych zaliczamy m.in. Filipiny, Indonezję.
  • morza terytorialne - konwencja Genewska ustanowiła pas morski o szerokości 12 mil. Teren ten jest suwerennym terenem państwa nadbrzeżnego.

Obszary morskie o ograniczonej jurysdykcji - to morski pas przyległy. Oznacza obszar morza otwartego o określonej szerokości przylegający do zewnętrznej granicy morza terytorialnego ( max szerokość takiego pasa to 24 mile ).

Morska strefa ekonomiczna (rybołówstwa)

200 - milowy pas morza wprowadzony głównie przez kraje głównie Ameryki Łacińskiej. W tych strefach dokonuje się większości światowych połowów. Przyjęto tam, że państwo nadbrzeżne ma suwerenne prawo do pierwszeństwa w badaniach i eksploracji tego pasa. Ustala też zasady eksploatacji. Z 200 milowej strefy pasa ekonomicznego korzysta około 100 państw.

Morze otwarte ( pełne ) - obejmuje wody znajdujące się poza obszarem morza terytorialnego. Można tam swobodnie latać, pływać oraz wydobywać.

Cieśniny morskie o znaczeniu międzynarodowym. - jedną z pierwszych konwencji regulujących tego typu sprawy ( sprawa cieśnin bałtyckich ) podpisano w połowie XIX wieku. Wolność żeglugi obowiązuje w kanałach sueskim, panamskim i kilońskim.

Granice powietrzne - do dnia dzisiejszego nie osiągnięto porozumienia w tej sprawie. Jedna z koncepcji mówi, aby za granicę powietrzną uznać górną granicę atmosfery.

Podobne tematy

Kryteria klasyfikacji państw

Kryteria klasyfikacji państw : I. polityczno -...

Strefy czasowe

Czas miejscowy - dobowa rachuba czasu, która...

Krainy zoogeograficzne

Pojęcie krainy zoogeograficznej zostało wprowadzone w...

Bilans cieplny Ziemi

Ziemia, jak każda inna planeta, otoczona jest...

Układ Słoneczny - położenie i ruch planet

Teoria geocentryczna - teoria budowy Wszechświata....

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów