I Wojna Światowa

W niemieckich wyborach do parlamentu w 1912 stosunkowo dużą liczbę głosów uzyskała lewicowa Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD). Ówczesny rząd niemiecki był zdominowany przez pruskich junkrów, którzy obawiali się wzrastających sympatii wyborców dla lewicy. Dlatego prawica niemiecka szukała konfliktu zewnętrznego, który odwróciłby uwagę społeczeństwa od spraw politycznych, a wzbudził patriotyczne wsparcie dla rządu. Według innych jednak, niektórzy konserwatyści pruscy obawiali się wojny (nawet zwycięskiej), bo mogłaby ona wzbudzić w narodzie nastroje rewolucyjne, szczególnie gdyby wojna była długa i wyniszczająca.

Bezpośrednią przyczyną wybuchu I Wojny Światowej stał się zamach na następcę tronu Austro-Węgier Franciszka Ferdynanda Habsburga. Został zastrzelony przez Gawriło Principa w Bośni. Rząd oskarżył o zamach władze serbskie. Austro-węgry wypowiedziały Serbii wojnę. Przyłączyły się do niej : Rosja, Francja, Belgia i Wielka Brytania. Ententa. Walczące z nimi Niemcy i Austro-węgry nazywano państwami centralnymi. Po stronie koalicji stanęła Japonia, a po stronie państw centralnych Turcja. Walczące państwa zmobilizowały wielomilionowe armie ( koalicja - 40 mln. Żołnierzy, Centrum - 25 mln. ). Po raz pierwszy użyto samolotów, czołgów i gazów bojowych.

Cesarstwo Niemieckie przygotowywało się do konfliktu zbrojnego. Układ sił wskazywał, że może się on przerodzić w wojnę na dwa fronty : zachodni i wschodni. Szef sztabu armii niemieckiej Alfred von Schlieffen przewidywał natychmiastowy atak na Francję, by później skierować wszystkie siły przeciw Rosji. W 1914 r. armia niemiecka zaczęła realizować plan. Początkowo ofensywa niemiecka była zwycięska. We wrześniu 1914 r. została stoczona bitwa nad Marwą. Zatrzymało to atak niemiecki. Na złamanie się ofensywy niemieckiej na froncie zachodnim miała wpływ mobilizacja armii rosyjskiej. Wkroczyła ona do Galicji Wschodniej i do Prus Wschodnich, gdzie stoczono najcięższe walki. Straty rosyjskie były ogromne. Plan wojny błyskawicznie załamał się.

                W 1915 r. do koalicji przystąpiły Włochy. Jednym z polityków propagujących przyłączenie się do wojny był włoski dziennikarz Benito Mussolini. Po stronie państw centralnych zaczęła walczyć Bułgaria, a po stronie koalicji - Rumunia. Wojna przebiegała na frontach : zachodnim i wschodnim oraz na frontach : włoskim, bałkańskim i tureckim. Trwała też wojna na morzach. Państwa koalicji wprowadziły blokadę Niemiec w celu niedopuszczenia surowców do przemysłu. Najważniejszą bitwą morską była bitwa floty brytyjskiej i niemieckiej w maju 1916 r., tzw. jutlandzka.

                Na wiosnę 1915 r. Państwa centralne podjęły ofensywę na froncie wschodnim, który został przełamany w maju pod Gorlicami. Na Bałkanach wojskom państw centralnych udało się całkowicie pokonać Serbię, a później rozbić wojska Rumunii. W 1916 r. wojska niemieckie podjęły próbę ofensywy na froncie zachodnim. Od lutego do kwietnia toczyła się bitwa Verdun. Francuzi nie dopuścili jednak do załamania frontu.

                W styczniu 1917 r. Niemcy podjęły decyzję o nieograniczonej wojnie podwodnej. Łodzie podwodne atakowały wszystkie okręty handlowe, pasażerskie, wojenne. Przyczyniło się to do przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny.

                Na sytuację na froncie zachodnim nie wpłynęły wydarzenia na wschodzie ( przewroty rewolucyjne ). Niemcy zdecydowali się na podjęcie ofensywy na zachodzie, co się nie udało. Wojska koalicji miały przewagę w uzbrojeniu. Naczelnym dowódcą wojsk sprzymierzonych został Ferdinand Foch. Jednocześnie z atakiem wojsk koalicji na froncie zachodnim przystąpiono do ofensywy na pozostałych frontach.

                11.11.1918 został podpisany rozejm. Wojska niemieckie zaczęły opuszczać tereny wschodnie. Na frontach zginęło ok. 10 mln. Ludzi.

Przyczyny wybuchu I Wojny Światowej:

• pojawienie się na mapie Europy zjednoczonych Niemiec w 1871 r.
• polityka zagraniczna prowadzona przez Ottona Bismarcka polegająca na trzymaniu w izolacji Francji i niedopuszczenie do zbliżenia Francji z Rosją
• walka o wpływy na Bałkanach w II poł. XIX w.
• w latach 1877 - 1878 wojna Rosyjsko - Turecka ( wygrana Rosji ) i próba utworzenia Wielkiej Bułgarii pod wpływem Rosji
• w 1878 r. odbył się Kongres Berliński - Otto Bismarck występuje jako mediator, Rosja rezygnuje z planów utworzenia Wielkiej Bułgarii
• w roku 1879 podpisano traktat pomiędzy Niemcami a Austrowęgrami na wypadek wojny z Rosją. W 1882 r. do porozumienia przystępują Włochy ( Trójprzymierze )
• w latach 1891 - 1894 dochodzi do rozmów pomiędzy Francją i Rosją
• w 1904 r. dochodzi do podpisania tzw. „ serdecznego porozumienia " między Francją i Wielką Brytanią ( Anglia opanowała Egipt, a Francja w 1912 r. ogłosiła protektorat nad Marokiem - tzw. konflikt marokański )
• w roku 1907 dochodzi do porozumienia pomiędzy Wielką Brytanią i Rosją - trójprzymierze ( Ententa )
• „ kocioł bałkański " - walka o wpływy na terenie Bałkanów, w 1908 r. Austrowęgry zajmują Bośnię i Hercegowinę, w 1912 r. wybuchła wojna skierowana przeciwko Turcji, w której biorą udział : Bułgaria, Grecja, Serbia i Czarnogóra, które zajmują europejskie posiadłości Turcji, w 1913 r. dochodzi do konfliktu pomiędzy Bułgarią a pozostałymi państwami bałkańskimi, Bułgaria zostaje pokonana i podczas I Wojny Światowej przystępuje do państw centralnych, w 1912 r. w wyniku tych sporów powstaje Albania.

System wersalski

                W styczniu 1919 r. w Wersalu pod Paryżem zebrali się przywódcy 27 państw, które walczyły i zwyciężyły w I Wojnie Światowej, aby ustalić zasady trwałego pokoju ( przedstawiciele Niemiec podpisali gotowy traktat ).

                Główną rolę na konferencji odgrywali przywódcy Francji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Francja w największym stopniu zagrożona przez Niemcy dążyła do jak największego osłabienia tego państwa. Anglia nie chciała natomiast dopuścić do wzrostu znaczenia Francji i do osłabienia Niemiec. Prezydent USA - Wilson głosił hasło „ Peace without victory ". Ostatecznie 28.06.1919 w sali lustrzanej pałacu wersalskiego został podpisany traktat pokojowy. Niemcy miały być zdemilitaryzowane. Alzacja i Lotaryngia powróciły do Francji, Belgia otrzymała okręgi Eupen i Malmedy, Polska otrzymała Wielkopolskę i pas Pomorza wzdłuż Wisły. Japonia zagarnęła posiadłości niemieckie na Dalekim Wschodzie. Oprócz strat terytorialnych Niemcy miały zapłacić ogromne sumy reparacji.

                Do końca 1920 r. w miejscowościach pod Paryżem zostały podpisane traktaty : z Austrią, Bułgarią, Węgrami i Turcją. Austria miała podpisać zobowiązanie do zapłacenia reparacji oraz gwarancję, że nie połączy się z Niemcami. Obowiązek demilitaryzacji i zapłacenia odszkodowań został nałożony na Bułgarię i Węgry. Terytorium Turcji ograniczono do Azji Mniejszej wraz ze wschodnią Armenią i Kurchystanem oraz małym obszarem Turcji Wschodniej.

                Ustalono, że państwa Półwyspu Bałkańskiego i Europy Środkowej muszą podpisać zobowiązanie do ochrony mniejszości narodowych ( traktat mniejszościowy ).

                Do traktatu wersalskiego został dołączony statut nowej organizacji nazwanej Ligą Narodów. Jej głównym celem miała być ochrona pokoju i zapobieganie konfliktom zbrojnym. Do Ligi nie należała Rosja Radziecka. Działalnością polityczną miała kierować Rada Ligi  której stałymi członkami byli : Francja, Japonia,  Wielka Brytania, Włochy, Niemcy i Rosja. Jej siedzibą była Genewa w Szwajcarii. Przy Lidze powstały : Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości oraz Międzynarodowa Organizacja Pracy. Liga powołała Międzynarodowy Instytut Współpracy Kulturalnej ( obecni UNESCO ).