Ideały osobowe średniowiecza a dążenia epoki.

Dwa dominujące w społecznościach całej Europy stany społeczne: duchowieństwo i rycerstwo wpłynęły na dwutorowość literatury, która podejmowała przede wszystkim kwestie związane z religią i z życiem dworów rycersko-magnackich. Wybijającą się na plan pierwszy cechą twórczości literackiej w obu tych nurtach był dydaktyzm, moralizowanie i propagowanie określonych wzorców osobowych:

Asceta - święty, który całe swoje życie podporządkowuje zdobyciu zbawienia wiecznego. Asceta nie dba o sprawy doczesne a wszelkie jego działania sprowadzają się do tego, aby przypodobać się Bogu i zasłużyć na raj.

"Legenda o św. Aleksym" - utwór hagiograficzny (opisuje żywot świętego): Aleksy, syn bogacza, zostawia świeżo poślubioną małżonkę (Famijana), rozdaje swój majątek i żyje pod drzwiami kościoła jako żebrak, dzięki cudowi zyskuje rozgłos (Matka Boska każe wpuścić klucznikowi Aleksego do kościoła), usiłuje wyjechać statkiem do Syrii, ale statek zniosło do rodzinnego Rzym, żyje 16 lat pod schodami pałacu ojca, dopiero po śmierci zostaje rozpoznany (gdy umiera zaczynają bić dzwony w całym mieście).

Rycerz - którego "lepszą wersją" jest król. Odważny, wierny swemu władcy, przestrzegający kodeks rycerski, jest bogobojny, to obrońca wiary chrześcijańskiej.

"Pieśń o Rolandzie" - opowiada o autentycznej wyprawie króla Franków Karola Wielkiego do Hiszpanii w celu wypędzenia okupujących kraj Saracenów. Gdy wracali po zwycięskiej bitwie, ich tylna straż dowodzona przez hrabiego Rolanda została napadnięta przez Saracenów i wywiązała się bitwa. Roland wzywa posiłki (głosem rogu) dopiero, gdy widzi, że przegrywa (wcześniej bał się utraty honoru ). Gdy umiera powierza w ręce Boga duszę swą i towarzyszy, pojednuje się z Bogiem i wyznaje swój błąd (za późno wezwał pomoc).

Gall Anonim "Kronika 1112-1116". Autor tworząc "gesta", czyli opis czynów Bolesława Krzywoustego ukazuje wizerunek władcy idealnego. Bolesław to król rycerski, sprawiedliwy, władca chrześcijański wojujący z poganami (Pomorzanie), strzegący suwerenności państwa, obdarzony od dzieciństwa najpiękniejszymi cnotami.