Interpretacja "Kartoteki" Tadeusza Różewicza.

Z pewnością Kartoteka nie jest dramatem dającym się łatwo i jednoznacznie zinterpretować.

W łóżku na środku sceny leży Bohater, bez określonego wieku i imienia. Raz jest małym chłopcem, kiedy indziej dorosłym mężczyzną. Osoby odwiedzające bohatera nazywają go różnymi imionami. Miejsce, gdzie stoi łóżko, jest trudne do określenia. Może to być przechodni pokój, ale też kawiarnia albo nawet ulica. Leżącego bohatera odwiedzają: rodzice, sekretarka. żona, Dziennikarz, Niemka, Tłusta kobieta, Gość w cyklistówce, Pan z przedziałkiem. Obok Chór starców komentuje wydarzenia rozgrywające się na scenie. Postacie podejmują bardzo różne tematy, zarówno wspomnienia z dzieciństwa, jak i z czasów wojny.

Kartoteka to karty wyrwane z życia bohatera. Zupełnie luźne, przypadkowe, nie uporządkowane oraz w żaden sposób nie powiązane zdarzenia i rozmowy. Tytuł powieści symbolizuje zatem życie ujęte w kartotekę.

Dramat przedstawia rzeczywistość ujętą jakby na odrębnych kartach, tym samym parodiując ją. Dlaczego bohater leży? Przyjął on pozycję horyzontalną, dotknięty jest klęską bezsilności, bierności i wewnętrznej pustki. Nie wstanie, gdyż utracił wiarę w jakiekolwiek wartości, w miłość, w człowieka. Bohater jest Człowiekiem - Everymanem, a jego losy to parabola losów całego wojennego pokolenia. Fakt, że bohater nie chce działać, oburza starców.

Jest on głównym bohaterem dramatu. Powinien jak bohater romantyczny działać, kochać, popełnić samobójstwo, a jemu "nawet gadać się nie chce". Widzimy zatem "antybohatera" oraz parodię dramatu klasycznego.

Koncepcja teatru w Kartotece jest buntem przeciw utartym szablonom i formom. Bohater nie musi działać, zamiast scen mamy "scenki". Ponadto Różewicz ośmiesza typ bohatera romantycznego oraz chór - nieodzowny komponent dramatu klasycznego.

Kartoteka przedstawia swoistą koncepcję człowieka. Jest to reprezentant pokolenia wojennego, dotkniętego biernością, zmęczonego działaniem. Ludzi tych cechuje apatia, niewiara w dawne wartości, nieumiejętność zebrania w całość rozsypanego życia.

Obraz rzeczywistości zawarty w Kartotece to świat groteski, fałszywych wartości i śmiesznych postaw. ("Czasy są niby duże, ale ludzie trochę mali".) Wszyscy zmęczeni są "pionową postawą", panuje bierność, nie ma wielkich idei. Jest za to kartoteka małych zdarzeń - na miarę ludzi nowych czasów.