Izostazja

Izostazja - równowaga pomiędzy różnymi wycinkami skorupy ziemskiej; dążenie do równowagi mas skalnych w litosferze; bloki stosunkowo sztywnej i lekkiej litosfery "pływają" po plastycznej astenosferze - obciążone zanurzają się głębiej, odciążone unoszą się wyżej (np. Skandynawia po ustąpieniu lądolodu). Unoszenie/zanurzanie się płyt litosfery nazywamy pionowymi ruchami litosfery (ruchy izostatyczne). Mogą one np. doprowadzać do transgresji i regresji morskich. 

Równowaga izostatyczna poszczególnych fragmentów skorupy ziem­skiej może zostać zachwiana przez różne procesy geologiczne, np. fałdo­wanie gór, gromadzenie osadów w obniżeniach, rozwój lub zanik pokrywy lodowej. Powstające góry obciążają dodatkowo kontynent, natomiast pro­cesy zewnętrzne niszczące jego powierzchnię, powodują, że ląd staje się lżejszy, gdyż pochodzący z tego niszczenia materiał jest osadzany w zbiorni­kach morskich. W efekcie zostaje zaburzona równowaga grawitacyjna sko­rupy ziemskiej. Jej przywrócenie jest możliwe dzięki ruchom izostatycz­nym, czyli pionowym powolnym ruchom fragmentów skorupy ziemskiej.

Klasycznym przykładem ruchów izostatycznych jest podnoszenie się Skandynawii o ok. 10 mm rocznie. Skandynawia, będąca ośrodkiem zlodo­wacenia w plejstocenie, została wgnieciona w astenosferę, co było spowo­dowane wielkim ciężarem lądolodu. Po jego stopnieniu skorupa, dążąc do stanu równowagi, zaczęła się podnosić. Od czasu ustąpienia lądolodu Skan­dynawia podniosła się o 350 m. Ruchy izostatyczne są wypadkową wewnętrznych i zewnętrznych czynników zmienności.