Kartografia

Geografia, Geografia fizyczna

Mapa (z łac. mappa = 'obrus') - jest to uogólniony obraz powierzchni Ziemi lub jej części (także nieba lub planety czy innego ciała niebieskiego), wykonywanym na płaszczyźnie, w skali, według zasad odwzorowania kartograficznego, przy użyciu znaków graficznych. Mapa stanowi podstawowe narzędzie badań i prezentacji wyników w historii, geografii i geodezji. Najstarszą mapą jest mapa na ścianie w anatolijskiej osadzie Çatal Höyük.

Przeniesienie powierzchni ze sfery (Ziemia nie jest idealną kulą, ma nieregularny kształt geoidy, ale przy sporządzaniu mapy przyjmuje się założenie o jej kulistości, lub że jest elipsoidą obrotową) na płaską powierzchnię mapy wymaga:

  • zastosowania odpowiedniego rzutu, czyli odwzorowania kartograficznego,
  • zmniejszenia obrazu do żądanej skali,
  • zastosowania przyjętych znaków umownych (zobacz: legenda mapy),
  • uogólnienia przedstawionego obrazu.

 

Mapa geograficzna i jej elementy

Mapa jest podstawowym źródłem informacji geograficznej. Nauka o mapach, metodach ich sporządzania i wykorzystywania to kartografia.

Mapa jest rysunkiem przedstawiającym na płaszczyźnie zmniejszony i uogólniony obraz powierzchni Ziemi lub jej części, wykonanym według przyjętych zasad odwzorowania kartograficznego i przy użyciu umownych, symbolicznych znaków umownych.

Mapa tym różni się od planu, że uwzględnia wypukły kształt poziomej powierzchni Ziemi; mapą nie jest globus ani plastyczny model powierzchni (tzw. relief)

Mapa odznacza się następującymi cechami:

  • jest obrazem wymiernym umożliwiającym pomiar
  • jest obrazem zmniejszonym a stopień zmniejszenia określa skala (podziałka)
  • jest obrazem symbolicznym - treść mapy przedstawiana jest za pomocą środków graficznych
  • jest to obraz uogólniony (zgeneralizowały) - świadomie dokonuje się selekcji treści mapy
  • Mapa składa się z elementów matematycznych, geograficznych i opisu pozaramkowego:
  • elementy matematyczne tworzą: odwzorowania matematyczne, skala mapy, punkty geodezyjne
  • elementy geograficzne mapy to informacje składające się na jej treść przedstawioną za pomocą znaków umownych
  • opis pozaramkowy uwzględnia przede wszystkim tytuł mapy i jej legendę

Skala jest jednym z zasadniczych elementów mapy. Skala mapy określa stopień zmniejszenia za pomocą stosunku długości na mapie do odpowiadającej jej długości w terenie. Odnosi się ona do wymiarów długości. Jeśli skala wynosi 1: A to stopień zmniejszenia pola wynosi 1 : A2

Na mapie skala może być zapisana jako skala liczbowa np. 1 :100 000 lub jako skala mianowana, np. 1 cm - 1 km bądź skonstruowana jako skala liniowa przedstawiona w postaci prostej linii podzielonej na kilka jednakowych odcinków odpowiadających jednostce miary długości w terenie.

Ze względu na skalę map dzielimy je na:

  • mapy topograficzne w skali od 1:5000 do 1:200000, przedstawiające szczegółowo np. rzeźbę terenu lub sieć dróg
  • mapy przeglądowo-topograficzne w skali od 1:200000 do 1:1000000, zawierające zgeneralizowane elementy bardziej szczegółowych map topograficznych. Przedstawiają np. pokrycie i rzeźbę terenu, sieć komunikacyjną lub wodną
  • mapy przeglądowe w skali mniejszej niż 1:1000000, mocno zgeneralizowane, przedstawiają ogólny obraz kontynentów lub ich większych części.

Metody kartograficznego ilustrowania zjawisk

Zjawiska, obiekty i zdarzenia najczęściej przedstawiane są na mapach za pomocą kartograficznych metod, które charakteryzuje poniższy wykaz:

metoda sygnaturowa za pomocą znaków geometrycznych, liter, obrazków, pozwala lokalizować na mapie obiekty ważne, ale tak małe, że nie mogą być pokazane w skali mapy, np. złoża surowców, uprawiane rośliny i hodowane zwierzęta

metoda kropkowa polega na umieszczeniu w miejscach występowania zjawiska kropek, przy czym każdej kropce przyporządkowana jest waga, czyli wartość liczbowa. Zagęszczenie kropek pokazuje intensywność zjawiska. Metoda ta wykorzystywana jest najczęściej do ilustracji rozmieszczenia zaludnienia

metoda powierzchniowa stosowana jest do określania zasięgu danego zjawiska. Linie zasięgu, czyli najdalsze granice, zwykle wyznaczają występowanie rodzajów klimatu, upraw, formacji roślinnych, typów gleb.

metoda izarytmiczna posługuje się izarytmami, czyli izoliniami. Są to linie łączące punkty o tej samej wartości zjawiska. W ten sposób ilustruje się rozkład różnych zjawisk na mapach, np. izobary pokazują rozkład ciśnienia, izohipsy - wysokości, izotermy - wysokości temperatury, izohiety - wielkości opadów, izobaty - głębokości, izohaliny - stopnia zasolenia

metoda kartogramu za pomocą barwy lub szrafu uporządkowanych wg intensywności (od najjaśniejszej do najciemniejszej) przedstawia intensywność zjawiska na danym obszarze - państwa, województwa, powiatu itp.

metoda kartodiagramu za pomocą diagramów umieszczonych na danym obszarze (państwa, województwa, gminy itp.) ilustruje natężenie zjawiska lub jego strukturę. W ten sposób przedstawiana jest wielkość i struktura okręgów przemysłowych, import i eksport, struktura ludności itp.

Podobne tematy

Jeziora

Jezioro - naturalny śródlądowy zbiornik wodny,...

Kryteria klasyfikacji państw

Kryteria klasyfikacji państw : I. polityczno -...

Dobowe i roczne zmiany temperatury powietrza

Temperatura powietrza przy powierzchni Ziemi zależy od...

Równoleżnik

Równoleżnik - koło powstałe wskutek...

Przydatność rolnicza gleb

Przydatność gleby dla potrzeb rolnictwa wynika z jej...

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów