Księstwo Warszawskie

Księstwo Warszawskie (fr. Duché de Varsovie) - istniejące w latach 1807-1815 państwo polskie, formalnie niepodległe, jednak w rzeczywistości, jak prawie wszystkie państwa zachodniej Europy, podporządkowane napoleońskiej Francji. Zostało stworzone przez Napoleona I na mocy traktatów pokojowych jakie cesarstwo Francji podpisało 7 i 9 lipca 1807 w Tylży z cesarstwem Rosji i królestwem Prus. Utworzone z ziem drugiego i części ziem pierwszego i trzeciego zaboru pruskiego, w 1809 powiększone o ziemie austriackie trzeciego zaboru. Główne miasta: Warszawa, Kraków, Poznań, Lublin, Bydgoszcz, Kalisz i Toruń.

W l797 r. organizacja polska zwróciła się do walczącego we Włoszech generała Bonapartego z propozycją utworzenia u jego boku ochotniczych oddziałów polskich. W walkach z austriacką armią dostawało się do francuskiej niewoli wielu żołnierzy - Polaków z zaboru austriackiego - którzy mogli zasilić szeregi takiej formacji. Bonaparte zgodził się na utworzenie Legionów Polskich, będących formalnie na żołdzie Republiki Lombardii - satelickiego sprzymierzeńca Francji na północy Włoch.

Na mocy umowy zawartej z rządem Lombardii przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego w styczniu 1797 r. Powstały we Włoszech dwa legiony liczące 7 tys. żołnierzy Wzięły one udział w kampanii włoskiej Napoleona, doznając poważnych strat na polu walki. Udział wojsk polskich w walkach z Austrią stanowił jednak trudny problem w rokowaniach z Austriakami. Pokój z Austrią zawarty w 1801 r. zawierał tajną klauzulę, w której Napoleon zobowiązywał się pozostawić Austriakom wolną rękę w sprawach Europy Środkowo-Wschodniej oraz nie popierać wolnościowych dążeń poddanych jej ludów. Oznaczało to przekreślenie sensu istnienia Legionów Polskich. Część żołnierzy - z generałem Kniaziewiczem na czele - opuściła na znak protestu szeregi wojska. Z reszty utworzono nowe jednostki (półbrygady). Dwie z nich pozostały w służbie włoskiej, dwie zaś wcielono wprost do armii francuskiej. Żołnierze polscy w służbie Francji zostali wysłani na San Domingo (Haiti), Gdzie musieli tłumić powstanie Murzynów przeciwko kolonistom.

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE

W swej europejskiej polityce przed 1807 r. Napoleon traktował sprawę polską z daleko idącą ostrożnością. Musiał jednak zająć jasne stanowisko, gdy na ziemiach polskich, na które wkraczała jego armia, wybuchło powstanie antypruskie i zaczęła samorzutnie powstawać polska administracja. Już w styczniu 1807 r. cesarz zgodził się na sformowanie tymczasowego rządu - ze Stanisławem Małachowskim na czele. Książę Józef Poniatowski objął dowództwo odradzającej się armii polskiej oraz stanowisko ministra wojny.

Terytorium Księstwa Warszawskiego składało się z ziem drugiego i trzeciego rozbioru pruskiego, 104 tyś km­², 2,6 mln mieszkańców; Po zwycięskiej wojnie przeciw Austrii obszar powiększono o ostatni zabór austriacki ( z Krakowem i Lublinem ) do 155 tyś km² i 4,3 mln mieszkańców.

Po pokoju w Tylży i proklamowaniu Księstwa Warszawskiego Napoleon nadał również nowemu państwu konstytucję. Konstytucja Księstwa Warszawskiego była oparta na zasadach, które armia francuska przyniosła do wielu krajów Europy- równość wobec prawa i gwarancja własności prywatnej oraz wolności wyznania:

•  Księstwo monarchią konstytucyjną z dziedzicznym władcą ( król saski Fryderyk August III )
•  Władza ustawodawcza - dwuizbowy sejm ( z senatem i izbą poselską ) - pozbawiony inicjatywy ustawodawczej zatwierdzał tylko projekty rządowe
•  Władza wykonawcza - książę i Rada Stanu
•  Zniesiono przywileje stanowe i poddaństwo chłopów ( wolność osobista bez nadania ziemi na własność )
•  Część mieszczaństwa uzyskała prawa polityczne
•  Polityka zagraniczna i wojsko pozostały w gestii Napoleona.