Literackie i ideowe wyznaczniki epoki

Język polski, Barok

  • Nazwa :

Nazwa “barok” stała się metaforą epoki dziwnej, niezwykłej i odchodzącej od klasycznego wzorca renesansu, harmonii i proporcjonalności ( zarzucano jej barbarzyństwo polegające na wypaczeniu klasycznej estetyki i jej kanonów piękna). Nazwa epoki została zapożyczona z terminologii historii sztuki, gdzie była określeniem przedmiotów artystycznych o udziwnionym, odbiegającym od normy, kształcie.

  • Chronologia :

  • początek baroku: koniec lat 80-tych XVI w. (śmierć Sępa Szarzyńskiego);
  • rozkwit baroku: lata 30 XVII w. Do 1700 r. (panowanie Zygmunta III Wazy, Władysława IV, Jana Kazimierza, Jana III Sobieskiego);
  • schyłek baroku: 1700 – 1730 r. (panowanie Augusta III Mocnego i Augusta III, tzw. czasy saskie);

  • Światopogląd i filozofia epoki :

  • wiek XVII w Europie jest okresem wielu zmian i wstrząsów:

    • po soborze trydenckim rozłam w świecie chrześcijańskim stał się faktem, a Kościół katolicki podjął reformy wewnętrzne i dążył do odzyskania utraconego autorytetu (kontrreformacja);
    • w Europie miała miejsce wojna trzynastoletnia;
    • dokonywały się przeobrażenia ustrojowe we Francji, Szwecji, Rosji, Anglii;

  • rozpada się renesansowy ład, harmonia, ludzie zaczynają dostrzegać ulotność życia, dramatyczność codzienności polegającą na zachwianiu dotychczasowych autorytetów;
  • filozofia baroku czyni sobie podmiotem człowieka zagubionego w rzeczywistości, która staje się obca i niezrozumiała, zaskakująca swoją złożonością, a przede wszystkim nieskończonością;
  • człowiek pozostawiony sobie samemu (nie odczuwa już tak jak w renesansie opieki Boga nad sobą) zmuszony jest rozpocząć refleksje nad własną istotą, bytem, aby stwierdziwszy, że istnieje (“Myślę więc jestem” Kartezjusz) rozpocząć tworzenie wiedzy o Bogu i rzeczywistości;
  • z niepewności człowieka pozbawionego Opatrzności rodzi się pewność, że chociaż zawieszony w “otchłani” świata, może określić swoje miejsce i sens życia za pomocą myśli i rozumu (racjonalizm – Kartezjusz), a także uzasadnić istnienie Boga;
  • Blaise Pascal,
  • drugi obok Kartezjusza barokowy filozof, twierdził, iż człowiek nie może w sposób bezsporny dowieść rozumnego istnienia Boga, musi jednak przyjąć jedną z dwuch możliwości:

    • założyć, że Bóg istnieje (po śmierci osiągnie się życie wieczne, w przeciwnym razie, gdy okaże się, że Boga nie ma, człowiek nie traci niczego);
    • przyjąć, że Boga nie ma (jeśli go rzeczywiście nie ma, nic się nie stanie, lecz w przeciwnym razie można utracić życie wieczne);

  • Pascal doskonale zdawał sobie sprawę, że człowiek w swoim poznaniu jest ograniczony z tej racji, iż stanowi tylko znikomy punkt w ogromie wszechświata i niepojętej wieczności, jednak podkreślał godność człowieka i jego zdolność myślenia, określając go mianem “myślącej trzciny”, dla której wygodniej i bezpiecznie jest wierzyć w istnienie i moc Boga;

  • Styl barokowy w literaturze :

  • Konceptyzm
  • (tzw. Marnizm) – styl nazwany tak ze względu na częste stosowanie nieprawdopodobnych pomysłów literackich (konceptów). Marnizm zapoczątkował włoski poeta Giambattista Marini, tworząc tzw. poezję “pięciu zmysłów”, starając się ukazać rzeczywistość w formie wrażeń wzrokowych, słuchowych, węchowych, smakowych, dotykowych;

  • Marnizm
  • kładł szczególny nacisk na formę dzieła;

    • lubował się w wymyślonych, nowatorskich metaforach, zaskakujących konceptach;
    • nie przestrzegał klasycznych przepisów poetyckich, odwoływał się przede wszystkim do fantazji i natchnienia poety;
    • wprowadzał obfitość środków artystycznych mających na celu przede wszystkim wzbogacanie artystycznej formy utworu;
    • swobodnie podchodził do reguł gramatycznych, lubował się w skomplikowanej składni, przestawnym szyku;
    • wykorzystywał makaronizowanie (wplatanie obcych zwrotów i wyrazów do wypowiedzi w języku ojczystym);
    • swobodnie używał wyrazów przestarzałych, wulgaryzmów, dialektyzmów przy jednoczesnym dbaniu o piękno języka;

  • Barokowe środki stylistyczne:

    • Anafora
    • : powtórzenie tych samych słów na początku kolejnych wersów;

    • Antyteza
    • : (przeciwstawienie) zestawienie pojęć i sądów sprzecznych, kontrastów w celu wywołania silnego wrażenia;

    • Epifora
    • : kończenie zdań, wersów za pomocą tych samych słów;

    • Gradacja
    • : polega na nagromadzeniu określeń i uszeregowaniu ich według stopnia nasilenia;

Podobne tematy

Wybrani twórcy okresu Dwudziestolecia w Polsce i na świecie

Proza: STEFAN ŻEROMSKI (1864-1925) - wrażliwy na...

Człowiek i urząd w "Procesie" Kafki

"Proces" to opowieść o człowieku żyjącym w świecie...

Mesjanizm, historiozofia i symbolika w "Dziadach" cz.III

Mesjanizm jest nurtem ideologicznym, który zyskał...

Uzasadnij bujny rozwój publicystyki i form epickich w czasach pozytywizmu

W pozytywizmie nastąpił bujny rozwój publicystyki i...

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów