"Ludzie bezdomni" - "Lalka" - różne sposoby narracji

Żeromski problematykę pozytywistyczną umieścił w formie powieści modernistycznej. Konstruuje ona bohatera prowadzącego przez pozornie obiektywną, trzecioosobową narrację. Narrator przyjmuje jednak punkt widzenia bohatera i jego system wartości. Pojawia się monolog wewnętrzny. Obiektywne postrzeganie zastąpione jest emocjonalnym przeżywaniem.

W "Ludziach bezdomnych" istnieje także narracja jawnie subiektywna, pierwszoosobowa - stanowią ją wyznania Joasi w pamiętniku.

Narrację powieści cechuje drobiazgowość opisu, nadmiar szczegółów. Język prozy nabiera często cech poezji poprzez "bogate mówienie". Pisarz posługuje się psychizacją krajobrazu dla wyrażenia rozterki duchowej Judyma.

Prus wprowadził dwóch narratorów. Pierwszy prowadzi obiektywną narrację autorską, która obejmuje wydarzenia z dwóch lat. Jest wszechwiedzący, ocenia i komentuje akcję. Niekiedy posługuje się postacią Wokulskiego - z jego perspektywy opisuje Powiśle. Istnieje przewaga między narracją a dialogami.

Narrator subiektywny to Rzecki w "Pamiętniku starego subiekta". Posługuje się on retrospekcją, odwołaniem do wspomnień, przeżyć, narusza chronologię i przez to może omówić wydarzenia kilkudziesięciu lat. Opis ma charakter sentymentalny i humorystyczny. Stylizacja poetycka narracji subiekta pogłębia wizerunek psychologiczny bohaterów, ukazuje uczucia.