Młoda Polska - manifesty i programy epoki

Język polski, Młoda Polska

Młoda Polska - okres w dziejach literatury polskiej obejmujący lata 1890-1918. Dochodzą wówczas do głosu nowe prądy artystyczne i umysłowe, takie jak: modernizm, dekadentyzm, symbolizm, ekspresjonizm. Nazwa analogiczna od nazw funkcjonujących w innych krajach europejskich np: Młode Niemcy. Młoda Polska - samookreślenie grupy artystów z lat 1890-1918 i pochodzi z manifestu programowego Artura Górskiego, w którym skrytykował on pozytywistów i przedstawił program literacki młodych twórców. W programie zwrócono uwagę na ponad przeciętność artysty, podniesiono go do rangi wieszcza, zwykłego człowieka zaś nazwano "filistrem", czyli osobą ograniczoną. Żądano wolności oraz oddzielenia sztuki od dziedzictwa kulturowego. Powstaje hasło "sztuka dla sztuki" oznaczające rezygnację z obywatelskich powinności piśmiennictwa, a położenie nacisku na indywidualizm i jednostkowe przeżycie. Jednocześnie niektórzy twórcy kontynuowali problematykę wyzwoleńczą.

Twórcy młodopolscy odrzucali racjonalistyczną filozofię pozytywizmu, nawiązywali do tradycji romantycznej- prymatu uczuc i emocji nad rozumem oraz wiary w szczególną pozycję artysty w społeczeństwie (stąd inna nazwa epoki neoromantyzm). W pierwszym dziesięcioleciu Młodej Polski obserwowano narastanie nastrojów dekadenckich, pesymistycznych, które znalzły wyraz przede wszystkim w poezji. Nazwa epoki "Młoda Polska" wywodzi się od tytułu cyklu artykułów Artura Górskiego, publikowanych na łamach krakowskiego "Życia". Terminem "modernizm" nazywa się też ogół zjawisk i kierunków awangardowych w kulturze europejskiej zapoczątkowany an przełomie XIX i XX wieku.

Zenon Przesmycki-Miriam w artykule "Maurycy Maeterlinck i jego stanowisko we współczesnej poezji belgijskiej" zarzucał filozofii pozytywistycznej minimalizm poznawczy i rezygnację z określania miejsca człowieka w naturze. Sztuka "wielka", nieśmiertelna powinna być symboliczna i odkrywać świat poprzez intuicję - być "sztuką dla sztuki", "wyzwoloną".

Stanisław Przybyszewski w wyznaniu wiary "Confiteor" uważał, iż sztuka nie ma celu, ponieważ jest celem sama w sobie. Sztuka "wyzwolona" jest odbiciem absolutu - dążeń człowieka. Ma ona być "religią ubogich", artysta zaś - jej kapłanem.

"Młoda Polska" Artura Górskiego mówił o potrzebie sięgnięcia do ideałów romantyzmu. Literatura winna kontynuować ideę irredenty. Sztuka narodu nie mogła być "wyzwolona", gdyż musiała służyć Polakom.
Ludwik Krzywicki w artykule "O sztuce i nie-sztuce" podkreślał zależności sztuki od życia społecznego, procesów ekonomicznych. Był zwolennikiem ukazywania problemów egzystencjonalnych w realiach życia. Krytykował estetyzm modernistyczny, który prowadził do efekciarstwa oraz tendencyjność.

"Najnowsze prądy w poezji naszej" Piotra Chmielowskiego wykazywały zainteresowanie oświeceniem, filozofią Hipolita Taine'a. Sztuka powinna przeciwstawiać się idealizmowi, ukazywać obserwacje psychologiczne.

Artykuł "Forpoczty" ("straż przednia") autorstwa Wacława Nałkowskiego, Marii Komornickiej i Cezarego Jellenty dzieli jednostki na typy: nerwowy, zdolny do ewolucji oraz zwierzęcy, oporny na nowe idee. Nerwowców charakteryzuje walka z zastojem społecznym.

Najwybitniejsi twórcy tej epoki: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Kasprowicz, Stanisław Wyspiański, Stefan Żeromski, Władysław Stanisław Reymont, Gabriela Zapolska, Wacław Berent.

Wybitni dramaturdzy europejskiego modernizmu: Henryk Ibsen August Strindberg Maurycy Maererlinck

Podobne tematy

Wybrani twórcy okresu Dwudziestolecia w Polsce i na świecie

Proza: STEFAN ŻEROMSKI (1864-1925) - wrażliwy na...

Człowiek i urząd w "Procesie" Kafki

"Proces" to opowieść o człowieku żyjącym w świecie...

Mesjanizm, historiozofia i symbolika w "Dziadach" cz.III

Mesjanizm jest nurtem ideologicznym, który zyskał...

Uzasadnij bujny rozwój publicystyki i form epickich w czasach pozytywizmu

W pozytywizmie nastąpił bujny rozwój publicystyki i...

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów