Najbardziej nowatorskie i znaczące osiągnięcia w prozie XX-lecia międzywojennego.

1) Marcel Proust
"W poszukiwaniu straconego czasu" (1913 - 1927)
Sposób odtworzenia opisywanych wydarzeń polegał na całkowitym zaburzeniu ich chronologicznego porządku, a przedstawieniu ich tak jak wspomnienia narratora i wzbudzone przez nie refleksje i komentarze. Jedne wspomnienia wywołują następne, powodując ustawiczne przeskoki w czasie. Praust pierwszy zaakcentował w powieści istnienie głębszych warstw psychiki określanych jako podświadomość. Postaci jego mają rysy płynne i zmienne. Podważył zasadę, że autor wnika w dusze innych, wymyślonych przez siebie postaci.

2) James Joyce
"Ulisses" (1922)
Obrazując myśli i przeżycia bohaterów Joyce posłużył się swoistą odmianą monologu wewnętrznego bohaterów mającego oddać luźny tok skojarzeń myślowych (tzw. strumień świadomości). Jej celem jest dążenie do uchwycenia tego co w głębiach psychiki ludzkiej pozostające ciemne i niezracjonalizowane. Utwór ten ma kompozycję chaotyczną i niespójną, gdyż taki ma dla niego charakter świat i osobowość ludzka.

3) Franz Kafka
"Proces" (1925) - Treścią utworu jest zagadkowa wędrówka bohatera wśród tajemniczych zakamarków jakiegoś biurokratycznego labiryntu w poszukiwaniu inspiracji które go mają sądzić. "Zamek" (1926) - bohater równie beznadziejnie szuka dróg wstępu do tajemniczego zamku, z którego przysłano doń zlecenie wykonania pracy.

4) Sagi Rodzinne
W epoce pełnej niepokoju sagi rodzinne były wyrazem tęsknoty za stabilizacją. Prototypem owych sag była napisana jeszcze na początku stulecia powieść Manna "Buddenbrockowie", a jej kontynuacją była "Saga rodu Forsytów" Johna Galswortnyego. Poza tym "Rodzina Thibaut" Martina duGarda i "Kronika rodu Pasquier" Georga Duhamela. Sagi rodzinne cechował tzw. Epicki dystans do tematu. Dystans ten to zarówno spojrzenie pełne sentymentu, jak też realistyczny, a tym samym krytyczny obraz epoki.

5) Thomas Mann
Niemiecki pisarz należał do burzycieli tradycyjnych form prozy, który wyznaczył w swej twórczości kształt jaki nadał "Bundenbrockom". Powieść "Czarodziejska góra" (1924) nawiązuje do klasycznych tradycji europejskiej prozy refleksyjno - intelektualnej wyrażających niepokoje współczesnych pisarzy epoki. Utwór jest symbolem "chorej Europy", jej duchowego krytycyzmu w przededniu I wojny światowej. W późniejszej jego twórczości coraz bardziej wzmagała się poza tym skłonność do ironicznego operowania elementami fantastyki i groteski. Powieści : "Lotta w Weimarze" 1939 - z życia Goethego "Józef i jego bracia" (1933-43), "Doktor Faust" .

6) Rozwój prozy amerykańskiej
a) Theodor Preiser (1871 - 1945) - powieści o problematyce społecznej "Tragedia amerykańska" (1925)
b) Sondatre Lewis (1885 - 1951) Ulica główna" (1929)
c) Scott Tizgerald (1896-1940) - kronikarz epoki jazzu którego twórczość oddawała sposób przemiany młodego pokolenia amerykańskiego, jego rozczarowanie i bunt
d) John Dos Passas (1896-1970) "Mauhaten", "USA"
e) Ernest Hemingway (1899-1961) strącił od bezpośredniego wyrażania uczuć i ich analizy "Pożegnanie z bronią", "Słońce bez wschodu", "Komu bije dzwon", "Stary człowiek i morze"
f) William Kaulkner (1897-1963) "Światłość w sierpniu", "Dzikie palmy"

7) Rozwój literatury rosyjskiej
a) Aleksander Błok (1880-1921) w poemacie "Dwunastu" (1918) głosił pochwałę groźnego, ale oczyszczającego żywiołu rewolucji
b) Walery Briusaw (1873-1924) widział w niej kontynuację bojowego dziedzictwa wiodącego aż do starożytnych Scytów (poemat "My Scytowie" 1917)
c) Mikołaj Gumizow (1886-1921) był krytycznie i nieufnie nastawiony do rewolucyjnych wydarzeń. Zginął w wojnie domowej rozstrzelany pod zarzutem udziału w kontrrewolucyjnym spisku
d) Iwan Bunin (1870-1953) osiadł we Francji. Pisał o życiu w Rosji przedrewolucyjnej
e) Aleksjej Riemizow (1877-1957) - jego proza oparta była na wątkach legend
f) Jewgienij Zemiatin (1884-1937) "My" 1992
g) Izaak Babel (1894-1941) "Armia konna" 1926, "Opowiadania odeskie" 1923-1925
h) Borys Pilniak (1894-1938) "Wołga wpada do M. Kaspijskiego"i 1930