Pierwsze państwa słowiańskie

Słowianie - najliczniejsza etnicznie i językowo indoeuropejska grupa ludnościowa w Europie, zamieszkująca wschodnią i środkową część tego kontynentu, posługująca się językami słowiańskimi.

Do Słowian zalicza się: Białorusinów, Bośniaków, Bułgarów, Chorwatów, Czarnogórców, Czechów, Łemków, Kaszubów, Serbołużyczan, Macedończyków, Polaków, Rosjan, Serbów, Słowaków, Słoweńców i Ukraińców oraz ponad 140 pomniejszych grup.

1. Sytuacja, w jakiej może dojść do powstania państwa

Żeby mogło powstać państwo muszą pojawić się nadwyżki żywności i trzeba przejść na osiadły tryb życia. Obok wspólnoty plemienno - rodowej musi pojawić się poczucie wspólnoty terytorialnej ( mieszkamy na tej samej ziemi, zagrażają nam te same niebezpieczeństwa, mówimy tym samym językiem )

2. Motywacje i cele, jakie ma do spełnienia państwo

Pojawia się motywacja obrony terytorialnej, ludności i zasobów. Potrzeba sprawiedliwości. Trzecią motywacją była obrona tych wartości czy tych interesów, które stanowią o tożsamości czy mentalności poszczególnych grup społecznych.

3.Sposób realizacji celów. Rezultaty.

W warunkach słowiańskich państwa powstawały między Vl a X w. Wiązało się to z przejściem na gospodarkę osiadłą. Pojawiły się nadwyżki żywności, które pozwoliły brać na utrzymanie ludzi nie związanych bezpośrednio z wytwarzaniem żywności. Obok związków rodowo - plemiennych silną rolę zaczęły odgrywać wspólnoty terytorialne. Cała ludność dla ochrony przed najazdami budowała grody ( schronieniowe ) jednocześnie władzę sprawował wiec wolnych mężczyzn. Wiec taki rozsądzał spory, podejmował decyzje, wyznaczał zadania. Dużą rolę na takich wiecach odgrywała starszyzna plemienna - wodzowie plemion. Na wiecu wybierano również wodza, który miał uprawnienia wojskowe. Wódz na czele swojej drużyny z jednej strony chronił bezpieczeństwa własnego terytorium, z drugiej najeżdżał na inne plemiona. Rezultaty : Przyczyna czyli poczucie zagrożenia wyłania skutek w postaci pana - księcia i jego drużyny. Skutek oddziaływuje na

przyczynę, albowiem książę w imię obrony i bezpieczeństwa sam zaczyna narzucać system zakazów, nakazów, kontroli, danin wobec podległej ludności. I w ten sposób tworzy się państwo. Książętami u plemion słowiańskich zostawali wodzowie, którzy zatrzymywali władzę na okres pokoju.

4. Skąd się wzięli Słowianie

Są 2 fale, która idzie za germanami. Pierwotne siedziby Słowian - dzisiejsza Ukraina.

Geneza Słowian nie jest do końca przez naukę wyjaśniona. Pojawiają się oni na widowni dziejów dopiero w Vl w. naszej ery. W Vll w. zajmują duże terytoria w Europie Środkowej, docierając do Łaby, Dunaju, zajmując Półwysep Bałkański. Na zachód posunęli się do rzeki Łaby. Ogólna ich nazwa Słowianie Połabscy, zamieszkujący w średniowieczu tereny między Łabą a Odrą. Słowian dzielimy na Wschodnich ( przodkowie plemion ruskich ), Zachodnich ( przodkowie Polaków, Morawiaków, Słowaków, Czechów, Łużyczan, Słowian Połabskich ) i Południowych ( przodkowie Serbów, Chorwatów, Słoweńców, Macedończyków, Bułgarów ). Pierwsze państwa słowiańskie:

• państwo Samona ( Vll w. )
• państwo bułgarskie
• państwo Wielkomorawskie ( lX/X w. )
• państwo polskie ( ośrodek Wiślan i Polan )
• państwo ruskie
• państwo czeskie

5. Struktury społeczno - polityczne tych plemion.

Pierwotną strukturą zorganizowania Słowian była struktura rodowo - plemienna. Wiązało się to z gospodarką żarnowo - wypaleniskową. W V - Vll w. struktury te zaczęły pękać na skutek migracji ludów. Równocześnie w Vll i lX w. jeszcze jeden czynnik podkopywał znaczenie rodu. Było to upowszechnienie orki. Wymagała ona znacznie mniejszej koncentracji i siły ludzkiej niż dotychczasowa gospodarka wypaleniskowa. Zaczęły się wytwarzać nowe więzi społeczne oparte na wspólnocie terytorialnej. Taką wspólnotę nazywano Opolem. Najważniejszym miejscem było czoło opolne położone centralnie i oddalone o 5 - 6 godzin marszu od granic. Tutaj zbierał się wiec opolny.

Rozpatrywał on wszystkie skargi sąsiedzkie, wyznaczał on nowe siedziby dla osadników odrywających się od swego rodu. Na wiecu decydowano o pokoju i wojnie. Wybierano wodza na czas wojny. Przygotowywano plany obrony lub ataku. Stopniowo zaczęły się tworzyć pierwsze związki polityczne - plemiona. Składały się one z kilku opoli. Najwyższą władzą był wiec plemienny obejmujący wszystkich dorosłych członków. Funkcja wiecu plemiennego była podobna do funkcji wiecu opolnego, z tym, że bardziej radzono tam nad planami wojny i pokoju. Wybierano wodza, który na czas wojny sprawował władzę nad siłami zbrojnymi, a także posiadał własną niezależną od opoli drużynę. Plemiona łączył jeden kult.

6. Koniec procesów kształtowania się państw słowiańskich.

Zakończył się w X w. Państwa słowiańskie należą do dwóch sfer cywilizacyjnych : bizantyjskiej i łacińskiej. Cywilizacja bizantyjska łączy się z działalnością Cyryla i Metodego - mnichów, którzy opracowali alfabet słowiański oraz liturgię słowiańską. Działali na terenie państwa wielkomorawskiego.Po usunięciu ich stamtąd prowadzili działalność w Bułgarii. Takie państwa jak : Polska, Czechy, Chorwacja przyjęły chrześcijaństwo obrządku łacińskiego.

Państwo ruskie - Słowianie Wschodni.

Powstało w wyniku najazdu. Zostało założone przez Mormonów, którzy na tym terenie nazywali się Waregami. Waregowie trudnili się handlem i rozbojem. Opanowali znaczne tereny plemion słowiańskich, z czego wyłoniły się dwa księstwa : Nowogrodu na płn. i Księstwo Kijowskie na płd. Waregowie zbierali daniny od osiadłej ludności ( futra, bursztyny ), które z kolei sprzedawali na targu w Konstantynopolu - to był ich sposób na życie. Jeden z wodzów waregskich - Oleg zjednoczył Księstwo Nowogrodzkie i Kijowskie i przeniósł stolicę do Kijowa, dając w ten sposób początek państwu ruskiemu. Jeden z jego następców Włodzimierz Wielki w 988r. przyjął chrześcijaństwo i założył metropolię podległą Bizancjum.

Słowianie Zachodni ( dzielą się na trzy grupy Słowian czesko - morawskich, polskich, połabsko - bałtyckich )

Państwo Wielkomorawskie - powstało w latach 818 - 846. Założone przez Mojmira. Obejmowało ono terytorium dzisiejszych Czech i Moraw. Około 865 r. książę morawski Raścisław chciał przyjąć chrzest. Jednak mając za sąsiadów L. Niemieckiego bał się konsekwencji politycznych misji, wezwał więc z Bizancjum misjonarzy znających język słowiański - Metodego i Cyryla ( odprawiali nabożeństwa w języku miejscowym ). Spotkało się to z atakiem misjonarzy z Niemiec. Metody ( oskarżony o herezję ). Papież jednak uznał jego racje i wyraził zgodę na nabożeństwa słowiańskie. Uczniowie Metodego po jego śmierci zostali usunięci z Moraw ( do Bułgarii ). Następca Raścisława Świętopełk w końcu lX w. rozszerzył terytorium państwa ( Czechy, tereny serbołużyckie, Śląsk i ziemie Wiślan ).Na przełomie lX / X w. pojawili się nad Dunajem Węgrzy i państwo to upadło pod ich ciosami ( 906 r. ).

państwo czeskie

upadek państwa Wielkomorawskiego wykorzystały plemiona czeskie tworząc nowe państwo. Władzę w nim sprawował ród Przemyślidów, od 929r. Czechy musiały uznać zwierzchnictwo królów niemieckich.

państwo Samona

622 - 658 powstało na Morawach w wyniku walk z Chwarami, prowadziło walki z państwem frankońskim ( Samon - kupiec frankoński, po jego śmierci państwo się rozpadło ).

państwo polskie

na ziemiach polskich można wyróżnić kilka wielkich plemion : Wiślanie, plemiona śląskie, Polanie, Mazowszanie, Pomorzanie, Goplanie, Kujawianie, Ślężanie. W lX w. istniały na ziemiach polskich dwa państewka plemienne : Wiślan i Polan. Państwo Wiślan zostało zniszczone przez państwo Wielkomorawskie. Po rozpadnięciu się państwa Wielkomorawskiego Wiślanie prawdopodobnie znaleźli się w zależności Czechów. Państwo Polan pod panowaniem Mieszka rozciągnęło się na obszarze Wielkopolski, Kujaw, Mazowsza i częściowo Pomorza. Walki o ujście Odry z Wieletami i Niemcami zakończyły się dopiero podczas bitwy pod Cedynią ( 972 r. ) - władza nad Pomorzem Zachodnim. Pod koniec życia Mieszka ( ok. 990 r. ) w granicach państwa polskiego znalazł się Śląsk. Ważną decyzją Mieszka I był chrzest. Zabezpieczyło to państwo przed przymusową chrystianizacją, przyczyniło się do wewnętrznego zespolenia. Aby uchronić się od podporządkowania ziem polskich niemieckim placówkom misyjnym Mieszko zdecydował się w 965 r. zawrzeć przymierze z Czechami, ożenić się z księżniczką Dobrawą, a w 966 r. przyjąć chrzest za pośrednictwem czeskim. W stosunku z Niemcami chrzest wzmocnił pozycję Mieszka I.

Słowianie Południowi - państwo bułgarskie

w 680 r. Bułgarzy przekroczyli Dunaj pod wodzą Asparucha, zaczęli budować państwo na terenach zasiedlonych przez południowych Słowian, tworząc przez wiele lat wojny z Bizancjum. Bułgarzy narzucili Słowianom organizację państwa. W 865 r. Bułgaria przyjęła chrzest.