Pisarze baroku i oświecenia w trosce o dobro kraju.
Język polski, BarokTemat troski o dobro kraju w literaturze ma charakter ponadczasowy. Już w renesansie wytworzył się ideał patrioty. Kochanowski w "Odprawie posłów greckich" ukazał Antenora jako obywatela kochającego ojczyznę, spełniającego wszelkie powinności wobec państwa, stawiający jej dobro ponad swoją prywatę. Obok Kochanowskiego podobne w treści utwory pisał Rej, Modrzewski i Skarga. Przepełnione miłością dzieła zawsze znalazły miejsce w literaturze. Odwzorowywały to, co działo się w kraju: wojny, sąsiedzkie kłótnie, brak miłości do ojczyzny, niewywiązywanie się z obowiązków obywatelskich. Również barok i oświecenie miało swoich patriotycznych twórców.
Wacław Potocki naszkicował bohaterską obronę Chocimia i ofiarność polskich żołnierzy w "Wojnie chocimskiej". Nawołuje ustami wodza Chodkiewicza do obrony kraju przed Turkami. Przypomina szczytne tradycje polskiego oręża, dodaje żołnierzom otuchy, ośmieszając małość wroga. Neguje bałagan, jaki panował w kraju. Jest przeciwko uciskowi biedniejszej szlachty, niesprawiedliwości w prawie, woła o tolerancję wyznaniową w "Nierządem Polska stoi".
-
"Kto widział ludzi
budzić w pierwospy !"
Taki obraz rysuje się w innym utworze Potockiego "Pospolite ruszenie". Szlachta pogrążona we śnie nie może zerwać się do walki z wrogiem. Nie interesuje ją losy państwa, chce zaspokoić tylko swoje potrzeby. W tym utworze uderza czytelnika poczucie szlacheckiej wolności, wolny szlachcic nie podlega nawet wojskowym rozkazom.
Ojczyzna potrzebuje obrony. Z takim apelem Potocki odwołuje się w "Zbytkach polskich". Obrona wymaga jednak żołnierzy i znacznych pieniędzy na utrzymanie wojska. Kler i bogata szlachta myśli wyłącznie o sobie. Gromadzi majątki, pławi się w wygodzie, żyje w przepychu. Wybiera tylko między drogimi strojami, klejnotami i zabawami. Potocki z gorzką ironią wyraża się o szlachcie, wymaga odpowiedniego sposobu myślenia o Rzeczpospolitej.
W oświeceniu nie tylko bezpośrednie starcia wojenne zagrażały Polsce. Najpoważniejszymi zagrożeniami były: upadek obyczajów, zanik kultury, brak instytucji, zajmujących się nauczaniem dzieci i młodzieży. Dlatego ogromną rolę w dźwiganiu kraju z upadku odegrał król St. August Poniatowski. Był on niewielkiej miary politykiem, ale jako mecenas kultury przyczynił się do jej znakomitego rozwoju. Skupiał wokół siebie grono ludzi - wykształconych literatów i malarzy, których wspomagał materialnie. Zapraszał ich na obiady czwartkowe, licząc na wkład z ich strony, by stworzyć światłą i nowoczesną Polskę.
Takim uczestnikiem obiadów był Ignacy Krasicki. Tworzył głównie bajki i satyry, w których ośmieszał ludzkie wady. W satyrze "Świat zepsuty" zebrał uniwersalne prawdy o polskim społeczeństwie, o kraju, w którym szerzy się bezmyślność, łgarstwo, chciwość, gdzie upadły obyczaje.
-
"Gdzieś, cnoto? gdzieś prawdo?
gdzieście się podziały?"
Zamiast jakiegokolwiek działania na rzecz kraju szerzą się odwieczne polskie kłótnie i czcze gadulstwo.
-
"Wszędzie nierząd, rozpusta,
występki szkaradne".
W pierwszej polskiej powieści nowożytnej "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki" dał obraz idealnego kraju Nipu, do którego trafił Doświadczyński. To kraj, w którym nikt nie zna łgarstwa i kradzieży. Ludzie wspólnie pracują, a prawo oparte jest na równości wszystkich obywateli. Zafascynowany tamtejszą harmionią życia, Mikołaj chce wprowadzić swoje doświadczenia w rodzinnym kraju. Skraca godziny pracy chłopom i sprawiedliwie ich wynagradza. Choć budzi zdziwienie sąsiadów, szybko rosną jego zyski, bo chłopi pracują sumiennie. Krasicki w tej powieści wyraził pogląd o idealnym kształcie kraju.
Staszic w swoich utworach podaje propozycję najważniejszych reform, koniecznych do wprowadzenia w Rzeczpospolitej. Dotyczyły one prawie wszystkich jego dziedzin życia, począwszy od ustanowień prawa, poprzez wojskowość, ingerencje w sprawy chłopów, do urbanizacji miast. Najbardziej obciąża magnatów. Oskarża ich o upadek państwa, trzymanie chłopów w niewoli i wszelkie zło panujące w kraju.
-
"Szlachto! - nie jesteś całym narodem,
jednym stanem tylko",
Róbcie z młodzieży plebejskiej
i szlacheckiej jeden naród".
Staszica mocno przejął los mieszczan i chłopów. Pomagał im nie tylko tworząc literaturę, rozdał chłopom swój majątek, a w testamencie zapisał znaczne sumy na cele społeczne.
Poezja Karpińskiego przepełniona jest bólem i smutkiem po stracie niepodległości przez Polskę. Poeta ma pretensje do króla Augusta Poniatowskiego, o to że nic nie robi. Spoczywa spokojnie w grobie, w chwili, gdy granice kraju zostały naruszone, przybyli zaborcy. Poddani byli kiedyś traktowani jak przyjaciele, dziś zbierają resztki ze stołu.
-
"Wolności, niebieskie dziecko!
Ułowiono cię zdradziecko."
"Ojczyzno moja, na końcuś upadła!
Zamożna kiedyś i w sławę i w siłę!"
Jak ważna jest literatura, wie każdy. Ona to podnosi na duchu naród, uczy jak postępować. Szuka prawdziwych patriotów. Literatura patriotyczna jest obrazem wojen i ludzkich postaw wobec nichm jest zbiorem kodeksów i nakazów. Zwraca uwagę czytelnika na ówczesną sytuację narodową.
Podobne tematyNa czym polega mesjanizm narodowy w widzeniu księdza Piotra?
Bóg nie odpowiedział dumnemu Konradowi, miotającemu... Podobieństwa i różnice w postawie i losach A. Kmicica i J. Soplicy
Soplica: w młodości hulaka, mający za sobą... Miłość romantyczna
Miłość w romantyźmie jest: jednym z... Motywy mitologiczne i biblijne inspiracją dla twórców współczesnych.
-Jan Kochanowski "Czego chcesz od nas Panie" - motyw... Scharakteryzuj zjawisko sarmatyzmu
Sarmatyzm głosił, że Polacy pochodzą od... |
Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
Ebooki edukacyjne
Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?
Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!
Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?
Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?
Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów