Polityka Bolesława Śmiałego (1058-1079)

Bolesław II Szczodry (Śmiały, Srogi, Dziki, Wojowniczy) - (przydomek Szczodry jest najlepiej potwierdzony źródłowo, zaleca się używanie właśnie jego zamiast Śmiały) - (ur. ok. 1042 - zm. 2 lub 3 kwietnia raczej 1082 niż 1081) książę Polski w latach 1058 - 1076, król Polski 1076-1079, pierworodny syn Kazimierza Odnowiciela i Marii Dobroniegi, córki Jarosława Mądrego, wielkiego księcia kijowskiego.

Kraj zgodnie z zasadą patrymonialną został podzielony między młodszego brata Hermana, który objął Mazowsze oraz jeszcze młodszego brata Mieszka. który niczego nie objął, dostał tylko uposażenie. Bolesław Śmiały usiłował nawiązać do polityki Bolesława Chrobrego. Była to polityka wymierzona przeciw cesarzowi, a polegała głównie na tym, że Bolesław Śmiały popierał tych pretendentów do tronu czeskiego i węgierskiego, o których wiadomo było, że byli przeciwnikami cesarza (szczególne interwencje na Węgrzech).

Również celem jego polityki stała się niezależność od cesarstwa, a w perspektywie korona. Sytuacja sprzyjała planom Bolesława, ponieważ był to okres konfliktu cesarstwa z papiestwem, gdzie przeciwnicy moich przeciwników są moimi sojusznikami. Geneza konfliktu między Bolesławem a królem niemieckim Henrykiem IV, wygląda w ten sposób: Bolesław nie chciał płacić trybutu władcy Czech z dzielnicy śląskiej, natomiast pretensje władcy Czech popierał król niemiecki. Jednak zarówno na Węgrzech jak i Czechach istnieli pretendenci do tronów, którzy opowiadali się przeciw cesarzowi. Bolesław Śmiały udzielał wydatnego poparcia tym pretendentom. Jednocześnie papież Grzegorz VII widząc w poczynaniach Bolesława działania sprzyjające jego walce z cesarstwem, poprzez swego legata dopomógł w odbudowaniu polskiej niezależnej metropolii kościelnej (zniszczonej w latach 30-tych) a jednocześnie papież zezwolił na dokonanie koronacji, która miała miejsce w 1076 r. W następnym roku Śmiały wprowadził na tron węgierski brata panującego tam Beli I - Władysława. Władysław był antycesarski. W tym samym roku za namową papieża Bolesław wyprawia się do Kijowa, by poprzeć roszczenia jednego z pretendentów Izasława. Ponownie przyłącza do Polski Grody Czerwieńskie. Ale ta pełna sukcesów polityka kończy się niespodziewaną klęską, albowiem w trakcie pobytu Śmiałego w Kijowie, w kraju zawiązał się spisek, w którym uczestniczył biskup krakowski Stanisław ze Szczepanowa. (Chodzi o to, że sytuacja w Polsce uległa pogorszeniu. Narastał kryzys społeczny, Z jednej strony polityka zagraniczna kosztowała zwiększeniem danin i posług, z drugiej zaś strony brak siły zbrojnej w kraju ośmielił żywioły niezadowolone, co groziło powtórzeniem się wypadków lat 30-tych (bunt ludowy). Mimo złych wieści z kraju, Bolesław nie chciał wracać, a więc poszczególni rycerze jak i możnowładcy zaczęli go opuszczać i powracać do kraju na własną rękę, aby zaprowadzić porządek. Pod wpływem takich faktów Bolesław musiał się wycofać z Kijowa, ale porzucenie go uznał jako zdradę i rozpoczął karanie winowajców. Istnieją dwie relacje na temat zaistniałych wypadków. Jedna Galla Anonima, która mówi, że nie powinien jeden pomazaniec Boży na drugiego ręki podnosić, druga późniejsza relacja Wincentego Kadłubka przedstawia sprawę w ten sposób, że kiedy Śmiały zaczął karać rzekomych zdrajców, wtedy biskup Stanisław upomniał się za tymi ludźmi, twierdząc że winę za taki obrót sprawy ponosi on sam (król) i jego nierozważna polityka. Bolesław potraktował to jako zdradę, brak lojalności i skazał biskupa na śmierć(1079 r.). Jednak w pojęciach średniowiecznych monarcha, który dopuszczał się zbrodni na osobie duchownej tracił łaskę bożą, a więc legitymacje sprawowanej władzy. Bolesław został zmuszony do opuszczenia kraju (1079 r.), gdzie zmarł na wygnaniu (1081r.). Władzę zwierzchnią przejął jego młodszy brat - Władysław Herman (1079-1102).

Władysław Herman (1079 - 1102 )

Odstąpił on od polityki swojego brata. Działał w sposób bezkonfliktowy, jeśli chodzi o cesarstwo. W polityce zewnętrznej dążył tylko do odzyskania Pomorza, które odpadło w poprzednim okresie. Rzeczywistą władzę w kraju miał sprawować wojewoda (Palatyn) - Sieciech. Prowadził on politykę sprzeczną z interesami możnowładztwa, ważne urzędy państwowe panów grodowych obsadzał swoimi ludźmi, często byli to prości rycerze całkowicie lojalni wobec swojego zwierzchnika. Niezadowoleni z takiego stanu rzeczy możnowładcy wysunęli przeciwko Sieciechowi i Hermanowi dwóch synów Hermana : Bolesława i Zbigniewa, rządając wydzielenia im dzielnic i przepędzenia Sieciecha. Władysław Herman uległ tym rządaniom, zostawiając sobie Mazowsze.