Polityka zagraniczna Zygmunta Starego. Geneza hołdu pruskiego

Hołd pruski odbył się 10 kwietnia 1525 w Krakowie po wcześniejszym zawarciu traktatu między królem Zygmuntem I Starym a Albrechtem Hohenzollernem w dniu 8 kwietnia 1525. W wyniku tego aktu Prusy Zakonne zostały przekształcone w Księstwo Pruskie jako lenno Polski.

POLITYKA ZAGRANICZNA OSTATNICH JAGIELLONÓW

Na przeł. XV i XVI przedstawiciele dynastii Jagiellonów zasiadali na 4 tronach Europy : Kraków, Wilno, Praga, Buda (węg.później Budapeszt)

W tym czasie władcą Polski i Litwy był Aleksander Jagiellończyk(1501 - 1506), natomiast władcą Czech i Węgier był Wł.Jagiellończyk.

W tym czasie możemy mówić o bloku państw jagiellońskich w Europie środ.wsch. Z tym, że każde z tych państw miało własne problemy i własne możliwości rozwiązania ich :

1) Wł.Jagiellończyk :

- był zagrożony roszczeniami Habsburgów,

- musiał się zmagać z opozycją wewn.,

- był zagrożony przez politykę Turcji .

2) Król Polski i książę litewski:

- był zagrożony ekspansywną polityką Rosji,

- na płn. Zakon Krzyżacki usiłował zrzucić warunki II pokoju toruńskiego, a nawet miasta pruskie były powoływane przez cesarza na sejm Rzeszy . Cesarzem rzymskim narodu niemieckiego był wtedy Maksymilian I Habsburg (1486 - 1519)

Te wszystkie problemy odziedziczył najmłodszy z synów Kazimierza Jagiellończyka - Zygmunt zwany później Starym (1506 - 1548 )

Maksymilian usiłował stworzyć antypolską koalicję kusząc cara moskiewskiego obietnicą poparcia starań o koronę cesarską oraz podsycając nastroje niezadowolenia u mistrzów Zakonu Krzyżackiego.

Rzeczywiście księstwo moskiewskie rozpoczęło wojnę z Polską. Polacy odnieśli nawet zwycięstwo w 1514 w bitwie pod Orszą, ale wcześniej utracili Smoleńsk.Wojna trwała w latach 1512-1522.

Aby rozerwać to zagrożenie w 1515 Zygmunt Stary spotkał się z Wł. Jagiellończykiem i Maksymilianem w Wiedniu, gdzie zawarto układ mocą którego :

- w razie wygaśnięcia dynastii. jagiellonów tron czeski i węgierski miał przypaść Habsburgom,

- dzieci Wł.Jagiellończyka zawrą związki małżeńskie z wnukami Maksymiliana,

- w zamian za to Maksymilian wycofał się z popierania Moskwy i Zakonu krzyzackiego.

Ale w dalszym ciągu istniało przymierze między mistrzem Zak. Krzyż. - Albrechtem Hohenzollernem, a Rosją przeciw Polsce. Car przekazał nawet znaczne subsydia na uzbrojenie i wyposażenie wojska - armii krzyżackiej. Doszło do wojny 1519-21, w której Zakon poniósł klęskę. Po pewnym czasie państwo zakonne uległo sekularyzacji ( zeświecczenie - zniesienie zwierzchnictwa kościelnego ) - w pań. zakonnym przeżyła się doktryna luterańska, ostatni z mistrzów zakonu zrzucił habit, poddał się królowi polsk., ożenił się i z Prus Krzyżackich powstało świeckie księstwo luterańskie jako lenno królów polskich. W 1525.10.IV wielki mistrz zakonu Albrecht H. złożył hołd lenny królowi polskiemu - słynny hołd pruski (Kraków).Księstwo Pruskie było lennem Polski. Księcia zobowiązano do udzielenia Polsce w razie wojny pomocy wojskowej i finansowej. Przewidywano też że w razie sporów między księciem a poddanymi (Albrecht został władcą Księstwa Pruskiego ) będą mieli oni prawo do odwoływania się do sądownictwa królewskiego w Polsce. Traktat krakowski przyniósł dalsze wzmocnienie pozycji Polski nad Bałtykiem. Tymczasem skomplikowała się sytuacja na płd.-wsch. kresach RP. W 1526 Turcy najechali na Węgry, w bitwie pod Mohaczem zginął Ludwik Jagiellończyk - syn Władysława. Korona węgierska dostała się w ręce Habsburgów, podobnie jak korona czeska. Natomiast same Węgry w wyniku dalszych najazdów tureckich uległy podziałowi na

- zach. część, gdzie władali Habsburgowie,

- środ. gdzie władali Turcy,

- wsch. gdzie powstało księstwo Siedmiogrodu jako lenno tureckie.