Powstanie niepodległej Polski

Kwestia niepodległej Polski była postanowiona, ale utworzenie państwa było trudne. Podział na trzy państwa. Różny okres wyzwolenia. W każdym zaborze różne ośrodki władzy. Dlatego proces ten zajmował dużo czasu. Najwcześniej ziemie zaboru austriackiego. Zaczęły się walki o granicę w galicji między Polską a Ukrainą. Ukraińcy chcieli ten obszar włączyć do siebie. 1 litopada 1918 ukraińcy zajmują Lwów. Proklamują utworzenie Ukraińskiej Republiki Ludowej. Niezgadzają się Polacy. Po trzech tygodniach walk Polacy wypierają Ukraińców. Walczących polaków wspierają odziały z galicji zachodniej w tym młodzież.  Najpóźniej wyzwolił się zabór Pruski. 27 grudnia 1918 wybócha powstanie Wielkopolskie (spontanicznie)Zaczęło się gdy Paderewski zatrzymał się w Poznańiu w drodze dw W-wy.

Ogromna radość Polaków. Niemcy zrywają polskie flagi co wywołuje oburzenie polaków i dochodzi do walk dowództwo objął generał Józef Muśnicki-Dowbor. Wyzwolono całą Wielkopolskę. Niemcy byli zaskoczeni. Miały kłopoty(wojna św)więc nie mogły interweniować.  16 luty w Trewirze Francja  wymusiła na Niemczeh zawieszenie broni. Ustalono linię demarkacyjną między Wielkopolską a resztą ziem zaboru pruskiego. Różnice polityczne powodowały że karzdy zabór tworzył własne ośrodki władzy. W Austrii powstała Polska Komisja Likwidacyjna,  22 X 1918 z Wincentym Witosem na czele:  PSL Piast, PPND, NDecja. Powstaje też Rada Narodowa księstwa cieszyńskiego. W Prusach powstaje Naczelna Rada Ludowa,  10 XI 1918 z Wojciechem Korfantym. Rosja-wnajostrzejsze spory. Dmowski kontra Piłsudski. Brak porozumienia. Wykorzystała to Rada Regencyjna-prawo do reprezentowania polaków. 7 X ogłasza manifest: niepodległość Polski. Lewicowcy zdecydowali się utworzyć własny ośrodek władzy: Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej w Lublinie. Premier-Ignacy Daszyński. Partie: PPSD, PPS, PSL Wyzwolenie, Polska Organizacja Wojskowa. Wydają manifest: -polska będzie republiką-radykalna reforma rolna -upaństwowienie kluczowych działów gospodarki-szeroka polityka społeczna-demokratyzacja życia politycznego. Duży radykalizm jest wpływem rewolucji rosyjskiej-chciano  odwrócić uwagę narodu od idei rewolucji.  Komitet Narodowy Polski w Paryżu, Rada Delegatów Robotniczych.  Kwestia niepodległości okazała się ważniejsza niż sporu. W tym czasie 10 list 1918 wraca o Warszawy Piłsudski. Rada Regencyjna przekazuje mu dowództwo nad armią, rozwiązuje się i daje mu swoje uprawnienia. Tak samo rząd lubelski. Piłsudzki powołuje nowy rząd.  premierem zostaje Jędrzej Moraczewski. 22 listopada 1918 ogłasza manifest: -reforma rolna -nacjonalizacja niektórych gałęzi przemysłu(uzależniona od zgody sejmu). Wydaje też dekrety o 8godz dniu pracy, ubezpieczeniach robotnika na wypadek choroby. 22 list dekret regulujący ustrój państwa: -polska jest republiką-najważniejszą władzę w polsce sprawuje Piłsudski jako tymczsowy naczelnik państwa i mianuje rząd który jest przed nim odpowiedzialny-władza  wykonawcza to rząd i naczelnik.  Rząd Moraczewskiego w załozeniu miał być dla całej polski. Nieuznały go jednak Navzelna  Rada Ludowa i Komitet w Paryżu.  Pozucja Piłsudzkiego w Polsce była silna ale w europie słaba bo był postrzegańy jako  człowiek centrum. Dmowski miał lepiej. konflikt między Piłs i Dmows,  wiele ich różniło ale łączył ich patriotyzm i działanie dla dobra kraju. To wystarczyło aby się porozumieli.

Mieli dwie różne wizje polski. 1. Koncepcja federacyjna-jagielońska Piłsudskiego. Uważał ze polska powinna stworzyć federacje z Litwą, Białorusią i Ukrainą.  Polska wielonarodowościowa,  nastawiona na  wschód przeciw Rosji. 2.  Dmowski-koncepcja interkorporacyjna-piastowska. Włączyć ziemię  opartę o ludność polską. Państwo jednolite narodowościowo. Zwraca się na zachód przeciwko  Niemcom.  17 stycznia 1919 nowy rząd koalicyjny. Premierem zostaje Ignacy Paderewski. Jest to pierwszy rząd polski, uznany przez wszystkich. 26 stycznia wybory do sejmu. Wygrali ND. Układ sił jednak układał się równo, po 1/3: lewica, prawica, centrum.  Pierwszym krokiem sejmu była Mała Konstytucja, 20 lutego 1919. Regulowała podstawy,  władza ustawodawcza>sejm 1 izbowy-władza wykonawcza>naczelnik państwa Józef Piłsudski rząd podlega sejmowi.  Wielki udział Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległośći i tworzenia państwa-autorytet którego brakowało.