Profil glebowy

Profil glebowy - pionowy przekrój, odsłaniający morfologię (budowę) danej gleby, a w szczególności rodzaj, miąższość i wzajemny układ poziomów genetycznych.

Procesy glebotwórcze powodują migrację oraz koncentrację składników mineralnych i organicznych. W ten sposób dochodzi do wytworzenia się specyficznych poziomów gleb. Poziomy te stanowią najważniejszą cechę rozpoznawczą, odzwierciedlającą etap rozwoju gleby. Na podstawie ilości i właściwości tych składników wyróżnia się określony typ gleby, który charakteryzuje się mniejszym lub większym zróżnicowaniem profilu glebowego.

Po­ziomy genetyczne różnią się barwą, stopniem koncentracji budujących je skład­ników i miąższością. Ponieważ procesy glebotwórcze zachodzą w różnych warunkach środowiska, stąd cechy poziomów są odmienne i można z nich od­tworzyć warunki, w jakich powstawała gleba. Poziomy glebowe są więc podstawą genetycznej klasyfikacji typów gleb.

W glebach starych o wykształconym profilu glebowym wyróżnia się następujące poziomy genetyczne:

poziom próchniczy (Al) - najwyższy poziom gleby składający się z rozłożo­nych szczątków roślin i zwierząt przemieszanych z materiałem nieorganicznym. W tym poziomie zachodzi proces humifikacji prowadzący do powstawania próchnicy, stąd jego barwa jest ciemna. Poziom powstaje w wyniku akumulacji próchnicy. Szacuje się, że na powstanie l cm tego poziomu trzeba, zależnie od miejscowych warunków od 200 do 500 lat.

poziom wymywania (eluwialny) - na profilu oznaczony jako A2, zalega bezpośrednio pod warstwą próchniczną. Powstaje w wyniku dzia­łania wody zawierającej kwasy humusowe (rozpuszcza sole, węgla­ny i materiały ilaste), czyli w wyniku procesu bielicowania zacho­dzącego w środowisku kwaśnym. Poziom wymywania posiada jasną barwę.

poziom wmywania (iluwialny) - oznaczany literą B. Jest strefą osadzania wymytych z poziomu eluwialnego składników. Odznacza się rdzawym lub brunatnym zabarwieniem.

poziom brunatnienia (B) - tworzy się w wyniku procesu brunatnienia za­chodzącym w środowisku zasadowym chroniącym próchnicę przed silnym wymywaniem. Zalega bezpośrednio pod warstwą próchniczną i posiada brunatną barwę.

poziom skaty macierzystej (C) - nie wykazuje śladów działania procesów glebotwórczych, jest rozdrobnioną w wyniku wietrzenia skałą. Jeśli poniżej zwietrzeliny płytko zalega skała nie zwietrzała, w poziomie glebowym oznacza się ją symbolem D. 

poziom glejowy (G) - tworzy się w warunkach dużego nawilgocenia gleby i braku lub słabego dostępu tlenu, czyli w wyniku procesu glejowienia. Zalega w dolnych częściach profilu glebowego i ma zielonkawo-niebieskawą barwę.

Gleby młode nie mają wykształconego pełnego profilu. Dlatego nazywane są glebami szkieletowymi (inicjalnymi). Wykazują one bardzo ścisły związek ze skałą macierzystą, na której bezpośrednio zalega poziom próchniczny.