Estetyka i polityczne zaangażowanie w powieści Przedwiośnie Stefana Żeromskiego.

Język polski, Okres Międzywojenny

Do napisania Przedwiośnia posłużyły autorowi liczne materiały (gazety, podróże, dogłębne analizowanie środowisk), co nadało powieści realistyczny charakter. Niewątpliwym walorem stało się literackie bogactwo opisów natury. W powieści zawarł Stefan Żeromski własne przemyślenia dotyczące sytuacji w kraju (początek XX w.) i jej ocenę z kilku różnych punktów widzenia przez poszczególne warstwy społeczne. Efektem nałożenia się tych dwóch idei jest próba ustosunkowania się autora do ówczesnej rzeczywistości.

Estetyka przejawia się głównie w kontrastujących ze sobą zestawieniach obrazów. Jest zatem chłopska miejscowość Chłodek, biedna i zacofana, są komornicy, chłopi bez ziemi i jest także Nawłoć – majątek ziemski, Arkadia, której mieszkańcy żyją w dobrobycie, wolny czas spędzając na rozmaitych rozrywkach, a głównie przy stole.

Łącznikiem między estetyką a obrazem politycznym jest już sam tytuł. Z jednej strony wyraża porę roku (okres przesilenia), z drugiej – okres przejściowy. Uzyskanie przez Polskę niepodległości pociąga za sobą problem nowego kształtu kraju – jakiego, nie wiadomo. Wizja szklanych domów jest jedną z odpowiedzi (dostatnie, szczęśliwe życie w równości), drugą koncepcją jest wprowadzenie powolnych reform (Szymon Gajowiec), w oparciu o program pozytywistyczny (elementy socjalizmu utopijnego). Trzecim rozwiązaniem jest rewolucja, przed którą Żeromski chce przestrzec – sama zmiana u steru władzy nie zmienia zasadniczej konstrukcji państwa. Ostrzeżenie jest kierowane także przeciwko wojnie domowej (zbyt pochopne i bezkrytyczne przyjmowanie komunizmu). Wizja szklanych domów (pisana w czasie zaprzeszłym – styl biblijny) jest kontrastem wobec niepokoju wewnętrznego ojczyzny. Główny bohater Cezary Baryka urodził się Rosji, ale jest Polakiem. Po wielu perypetiach i przykrych życiowych doświadczeniach (śmierć matki, a później ojca) przybywa do Polski, gdzie jako przybyły „z zewnątrz” ma szansę na dystans wobec wszelkich przemian zachodzących w kraju. Ta pozbawiona głębokiej więzi emocjonalnej wizja państwa pozwala zestawić ze sobą różnorodność działań na gruncie politycznym. Konfrontacja wyobraźni z faktami dodaje całej powieści dynamiki i ostrości obrazu. Końcowa scena, w której Cezary przyłącza się do pochodu na Belweder, także jest dwuznaczna: Baryka idzie bowiem sam. Wiatr wiał suchy i odmienny – słowa te pojawiają się w końcowym rozdziale i stanowią pewnego rodzaju klucz do całej powieści. Zafascynowanie dorobkiem kultury połączone z koncepcjami naprawy kraju składa się na jej wielopłaszczyznową wymowę, a zestawienie faktów z wizjami próbuje dać odpowiedź na pytanie: w jakim kierunku powinno teraz kształtować się państwo? Będąc w Nawłoci, obserwuje Baryka życie ziemiaństwa oraz służby i chłopstwa. Znając przebieg i skutki rewolucji, obawia się, że może ona wstrząsnąć ówczesną Polską, doprowadzając do przewrotu w stosunkach społecznych. Z niepokojem patrzy więc na próby bratania się ziemiaństwa z chłopstwem. Jest podejrzliwy wobec lojalności i doceniania wysiłków arystokracji przez lud, który może je interpretować jako zachętę do rewolucji. Narastający niepokój zapowiada tragizm nadchodzących wydarzeń. Stopniowe piętrzenie się znaków ostrzegawczych przeplata się z nieustającym dylematem wyjścia z opresji, co kształtuje głównie część I i III (genealogia społeczeństwa oraz ideowa bohatera). W części II przeważają opisy realiów życia i problemów różnych warstw społecznych. Mimo tak głębokiej koncepcji, Żeromski miejscami traktuje temat zbyt powierzchownie, z braku materiałów (dziennikarskie relacje przyjaciół), co prowadzi do niepełnego, wręcz stereotypowego ukazania epoki. Skróty są jednak zrekompensowane dynamiką kompozycji, która przede wszystkim świadczy o wartości dzieła. Pod względem estetyki najważniejsza jest część II – Nawłoć, w której ambitny autor prezentuje swój kunszt pisarski. Porzuca sprawy polityczne, zajmując się obrazem środowiska ziemiańskiego, ale również chłopskiego. Pojawia się tutaj bardzo urozmaicony język (duża ilość przymiotników), opisy przyrody, dialogi i monologi wewnętrzne, jak również opisy życia we dworze – miłości, muzyki.

Podobne tematy

Tematyka wiejska w twórczości Reja i Kochanowskiego

"Pieśń świętojańska o Sobótce" J....

Niebo i piekło miłości, czyli werteryzm "Dziadów" części IV.

"Dziady" część IV określane są mianem tzw. studium...

Moja kartoteka - refleksje po lekturze "Kartoteki" Tadeusza Różewicza

"Kartoteka" Tadeusza Różewicza to coś zupełnie...

"Treny" J. Kochanowskiego jako cykl liryczny

"Treny" to cykl 19 utworów lirycznych J....

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów