Świeckie utwory średniowieczne i ich znaczenie.

Średniowiecze - to epoka, w której nie tylko Bóg, ale i człowiek w ziemskim bytowaniu pozostawał w centrum uwagi artystów.

Pierwsze z licznych utworów świeckich nawiązywały jednak ściśle do doktryny Kościoła - choćby eposy rycerskie czy kroniki, spisywane dla upamiętnienia podbojów wiary katolickiej i walczących dla niej mężnie rycerzy.

Utwór Słoty "O zachowaniu się przy stole" skierowany jest już do szerokiego grona odbiorców, zainteresowanych odbiorem własnej osoby przez innych ludzi. Po raz pierwszy dostrzeżemy odniesienie do najbardziej "ziemskiej" czynności człowieka, a uznanie kobiety jako podmiotu w rozmowie czy ucztowaniu świadczy o uniwersalnym dydaktycznym jego charakterze.

Podobny charakter zachowuje "Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią". Tutaj już bez pomocy katolickiego wizjonerstwa czy też wersetów Biblii jasno określony i wytłumaczony jest obraz życia i śmierci każdego człowieka, przepleciony z ironicznymi uwagami na temat panujących i niezmiennych przez wieki stosunków społecznych. Jako nieśmiałą zapowiedź myśli społecznej Renesansu potraktować można sprowadzenie chłopa, kupca czy księdza do równego wszystkim "obowiązku" śmierci.

Liczna jest także grupa utworów poruszających kwestię konfliktów międzystanowych - "Pieśń o zamordowaniu Andrzeja Tęczyńskiego", "Przymówka chłopska", "Satyra na leniwych chłopów". Autorzy biorą raczej stronę uciśnionych chłopów (a kiedy im było dobrze...) nie odmawiając im sprytu i dbałości o własne interesy. Utwory te zawierają w sobie przestrogę przed bagatelizowaniem kwestii pańszczyzny. Zauważmy, że jeszcze przez wiele wieków sprawa ta będzie leżała u podstaw rozbicia narodu i bezsilności wobec przeciwników wewnętrznych i zewnętrznych.