Władysław Broniewski jako Cezary Baryka z "Przedwiośnia"

Śmierć Broniewskiego wywołała szereg reakcji pisarzy i poetów. Miłosz nazwał wówczas Broniewskiego Cezarym Baryką z "Przedwiośnia". Uczynił tak być może dlatego, że Broniewski kojarzy się przede wszystkim z poetą politycznym, piszącym utwory o treści rewolucyjnej, komunistycznej czy wojennej. Broniewski mając 16 lat uciekł z domu, by wstąpić do legionów. Spędził 6 lat w mundurze i opuścił wojsko wraz z odejściem Piłsudskiego. Wówczas nastąpił w jego życiu zwrot do środowiska "Antoniego Lulka" - zdecydował się bowiem na odstępstwo od dawnej ideologii. Przyłączył się do grupy poetyckiej o programie komunistycznym. Grupa ta rozpada się, a Broniewski zdaje sobie sprawę, że podobnie jak Baryka, nie pasował do niej. Czuł się przede wszystkim Polakiem, a nie komunistą. Rewolucyjna poezja Broniewskiego nie była konfiskowana, poza jedną tylko "Komuną Paryską", mimo że jego radykalizm komunistyczny był dla wielu szokujący. Chroniło go to, że był kombatantem legionowym, kawalerem dwóch krzyży Virtuti Militari. Przypomnijmy, że Cezary Baryka także brał udział w wojnie polsko-radzieckiej w 1920 roku. Broniewski był szanowany także przez swoich przeciwników. W 1932 roku Karol Wiktor Zawodziński, czołowy recenzent literacki Skamandra, zareagował na tomik wierszy "Troska i pieśń" słowami: "Ten, rzadko odzywający się wilk, wybuchnął z niespodziewaną siłą." Ale jednocześnie ów krytyk uznał, że wiersze Broniewskiego nie tyle są rewolucyjne, co są samą rewolucją. W poezji Broniewskiego zawsze odczuwano autentyzm literacki i szczerość ideową.

W 1939 roku poeta-kapitan rezerwy nie cieszył się zaufaniem władz wojskowych i nie dopuszczono go do udziału w kampanii wrześniowej. Znalazł się we Lwowie, gdzie po wkroczeniu wojsk radzieckich zogniskowało się polskie życie literackie. Ale rozpoczęły się aresztowania i Broniewskiego, mimo że był komunistą, rewolucjonistą, wywieziono do więzienia w Zamarstynowie. Dla władz radzieckich był przede wszystkim byłym legionistą. O tym, że nie wywieziono go na Sybir i zwolniono z Lublina, zadecydowała protekcja Wandy Wasilewskiej i żony poety u Stalina. Obie należały do Związku Patriotów Polskich w ZSRR. Po tym przykrym "incydencie" Broniewski wstąpił do Armii Polskiej pod dowództwem gen. Andersa i znalazł się w Palestynie. Ale i tym razem nie mógł wziąć udziału w walkach z powodu nieufności władz wojskowych. Ten czas zaowocował dwoma tomikami wierszy - "Bagnet na broń" i "Drzewo rozpaczające".

Broniewskiemu-komuniście, przetrzymywanemu w sowieckim więzieniu, nie dano walczyć ani w armii proradzieckiej, ani w tej powstałej na emigracji. Raz ciążyła na nim przeszłość legionisty, innym razem rewolucyjna poezja i jego komunistyczne poglądy. Broniewskiemu udało się jednak wrócić do Polski. Ale dlaczego wrócił, skoro nie miał już złudzeń co do sowieckiej opieki nad Polską? Otóż wrócił ze względów rodzinnych - czekała na niego bardzo chora żona.

Do życiorysu Broniewskiego pasuje zdanie samego Żeromskiego o swoim bohaterze z "Przedwiośnia", iż: "Deptał strudzonymi nogami wszystkie gościńce ideałów, swoją własną żadnej nazwać nie mogąc...".