Zakon krzyżacki

Historia, Historia powszechna, Średniowiecze

Zakon krzyżacki - pełna nazwa brzmi: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (Zakon Krzyżacki, Zakon Niemiecki, łac. Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem, Ordo Teutonicus, OT, niem. Orden der Brüder vom Deutschen Haus Sankt Mariens in Jerusalem, Deutscher Orden, DO) - zakon rycerski, jeden z trzech największych, obok joannitów i templariuszy, które powstały na fali krucjat w XII wieku. Zakon na wiele setek lat opanował ziemie Prus Wschodnich oraz Łotwy i Estonii tworząc z tych ziem Prusy Zakonne, Zakon podbił także niektóre ziemie Polski i Litwy.

Na czele zakonu stał wielki mistrz, który był wybierany przez kapitułę generalną na okres dożywotni. Jego władza była niemal absolutna, aczkolwiek w kluczowych kwestiach politycznych (rozpoczynanie wojny, podpisywanie układów itd.) musiał on uzyskiwać zgodę kapituły. Członkowie kapituły rekrutowali się z ogółu rycerzy, nie byli oni jednak demokratycznie wybierani, lecz powoływała ich do swojego składu sama kapituła, w miarę powstawania w niej wakatu, zwykle na skutek śmierci jednego z jej członków. Kapituła wybierała najważniejszych dygnitarzy, którzy pełnili funkcję rządu zakonu. Byli to:

  • wielki komtur - pełniący funkcję ministra gospodarki i spraw wewnętrznych
  • wielki marszałek - pełniący funkcję ministra wojny
  • wielki szpitalnik - pełniący funkcję ministra dyplomacji (a teoretycznie zajmujący się działalnością charytatywną zakonu)
  • wielki skarbnik - zajmujący się finansami zakonu
  • wielki mincerz - odpowiedzialny za opiekę nad uzbrojeniem, końmi i stanem twierdz
  • wielki szafarz - odpowiedzialny za handel

Oprócz tych urzędów centralnych, w poszczególnych prowincjach zakonu funkcjonowali komturzy krajowi, którzy mieli wokół siebie lokalne kapituły i lokalnych dygnitarzy.

Pod nimi stali już szeregowi rycerze zakonni. Rycerze Ci wywodzili się wyłącznie ze szlacheckich rodzin niemieckich. Przy ich przyjmowaniu zwracano uwagę na ich pochodzenie, natomiast bez znaczenia było ich wcześniejsze życie. Na mocy przywileju papieża Honoriusza III przyjęcie w poczet zakonu chroniło przed odpowiedzialnością prawną za wcześniejsze czyny we wszystkich państwach chrześcijańskich. Nic więc dziwnego, że członkami zakonu zostawali zwykle szlachetnie urodzeni bandyci. Rycerze byli zaopatrywani w zbroję, konia i pełen rynsztunek rycerski na koszt zakonu. Na zbrojach nosili oni białe płaszcze z czarnym wąskim krzyżem. Wszystkie wyższe funkcje zakonne mogli pełnić wyłącznie rycerze. Oprócz rycerzy członkami zakonu byli też bracia i siostry służebne, którzy dla odróżnienia nosili szare płaszcze z krzyżem. Pełnili oni funkcje giermków, stajennych, kucht, sprzątaczek itp.

W zakonie funkcjonowała też kategoria półbraci - którymi byli zarówno rycerze walczący razem z rycerzami zakonnymi ale bez składania ślubów zakonnych, jak i rozmaitej maści fachowcy silnie zależni od zakonu - jak rzemieślnicy, nauczyciele itp.

Całkowicie poza zakonem była większość ludności chłopskiej i spora część mieszczan, którzy byli nazywani ludźmi zależnymi.

Na samym dole hierarchii stali niewolnicy, którzy pochodzili z ludności podbitej lub byli porywani w trakcie wojen podjazdowych. Niewolnicy wykonywali zazwyczaj najgorsze prace przy budowach twierdz, wywozie nieczystości itp.

Po zagarnięciu Pomorza przez Zakon Krzyżacki władza Łokietka rozciągała się tylko na Małopolskę i część Kujaw (1288). Jego głównym celem było wyzwolenie Polski.  Łokietek zawarł przymierze z Węgrami, zacieśnił sojusz z Rusią, szukał także poparcia politycznego u papieża. Łokietek w 1304 r. zdobywa ziemię Sandomierską. W 1300 Wacław II koronuje się na króla Polski. Wacław II umiera w 1305 r. Łokietek zajmuje Kraków. 1306 rok zdobywa Małopolskę i uzyskuje zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim. Krzyżacy nie chcieli aby państwo Polskie się zjednoczyło. W 1307 r. margrabiowie brandenburscy zajmują Pomorze Gdańskie. Łokietek godzi się wezwać Krzyżaków aby odebrać pomorze jednakże Krzyżacy podstępem zdobywają Gdańsk w 1308 r. i Pomorze Gdańskie. Gdy Łokietek domagał się Pomorza Krzyżacy domagali się odszkodowania od udzielonej pomocy. Łokiwtek zdobywa prawie całą Wielkopolskę 

Podobne tematy

Wojna Secesyjna w USA 1861-1865

Wojna secesyjna - wojna domowa, która miała...

Faszyzm i totalitaryzm jako systemy polityczne w Europie międzywojennej

Faszyzm - doktryna polityczna powstała w okresie...

Polska i Litwa w dobie pierwszych Jagiellonów

Ludwik I Wielki węg. Lajos I Nagy,(ur. 5 marca 1326 w...

Rewolucja przemysłowa na ziemiach polskich

Rewolucja przemysłowa to proces zmian społecznych,...

Kultura średniowiecznej Europy

Kultura średniowiecza dzieli się na 2 okresy: -...

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów