Zamach na Hitlera

Zamach 20 lipca był nieudanym zamachem stanu, którego częścią była próba zamachu na życie Adolfa Hitlera. Próbowali go dokonać 20 lipca 1944 oficerowie Wehrmachtu pod przywództwem pułkownika Clausa von Stauffenberga. Oprócz niego uczestniczyli w nim m.in. generał Ludwig Beck, Carl Goerdeler, Alfred Delp i wielu innych, w tym marszałek polowy Erwin von Witzleben. Marszałek polny Erwin Rommel i Günther von Kluge mogli być uczestnikami spisku, na pewno zaś zostali z jego powodu zmuszeni do popełnienia samobójstwa.

Według planu, Stauffenberg miał podłożyć bombę zegarową obok siedzenia Hitlera podczas narady w kwaterze führera zwanej Wilczym Szańcem koło Kętrzyna na Mazurach i natychmiast polecieć do Berlina, aby dowodzić powstańczym wojskiem. Ustalono już skład nowego rządu, z Beckiem jako głową państwa (choć większość spiskowców miała nadzieję na przywrócenie w przyszłości monarchii Hohenzollernów) i Goerdellerem jako kanclerzem. Strategiczny plan przejęcia władzy po śmierci Hitlera znany był jako Operacja Walkiria.

Latem 1944 roku było już wiadomo, że rządy Hitlera w Niemczech zbliżają się do końca. Na południu Europy Sprzymierzeni zajęli Rzym, pomyślnie rozwijała się ofensywa we Francji, na froncie wschodnim zbliżali się do Bugu Rosjanie.

Pod wrażeniem klęski na froncie wschodnim i sukcesu operacji inwazji we Francji część niemieckich oficerów postanowiła obalić totalitarne rządy nazistów, aby ocalić Niemcy. Uznano, że należy zgładzić Hitlera i przejąć władzę w Niemczech.

W dniu 20 lipca 1944 roku płk. Klaus Schenk von Stauffenberg (czyt. :sztaufenberg), szef sztabu armii rezerwowej, dokonał zamachu na Hitlera z użyciem bomby zegarowej, w głównej kwaterze Hitlera koło Kętrzyna, która była zespołem potężnych bunkrów zbudowanych na początku wojny wśród mazurskich jezior i lasów. Stauffenberg bombę podłożył w imieniu spisku, w którym brali udział inni wyżsi dowódcy wojskowi.

Zamach na Hitlera nie powiódł się, gdyż narada odbyła się nie jak zwykle w bunkrze nazwanym Wilczym Szańcem, ale w lekkim baraku w którym skutki bomby były znacznie mniejsze i Hitler wyszedł z niego niemal bez szwanku. Na skutek niezdecydowanego działania nie udała się także akcja przejęcia przez zamachowców władzy w Berlinie. Aresztowanego płk. Stauffenberga rozstrzelano. Na rozkaz Hitlera gestapo zorganizowało istne polowanie na pozostałych uczestników zamachu i działaczy opozycji. Choć liczba wtajemniczonych sięgała kilkuset osób, aresztowano tysiące ludzi w całych Niemczech, których po okrutnych przesłuchaniach w katowniach gestapo przekazało tzn. sądowi ludowemu. Tam w "imieniu narodu niemieckiego" skazano na karę śmierci trudną dziś do oszacowania liczbę osób oskarżonych o udział w spisku.