Pieśni - filozofia życia

Gatunek pieśni wywodzi się ze starożytności. Jest utworem zrytmizowanym o różnej tema-tyce - patriotycznej, obywatelskiej, refleksyjnej, filozoficznej, dziękczynnej.

„Pieśń IX" („Chcemy sobie być radzi") odwołuje się do filozofii epikurejskiej. Szczęście człowieka polega na doznawaniu przyjemności - obraz biesiady przy winie i muzyce. Wobec ulotności szczęścia, należy z niego korzystać nie zważając na przyszłość, którą zna tylko Bóg. Kochanowski upomina, aby wykorzystywać życie umiarkowanie i rozważnie. Człowieka nur-tuje nie dający przewidzieć się rozumem los, zmienne szczęście - Fortuna. Nie może uwolnić się spod jej ślepych praw. Samotna walka z losem jest niemożliwa - człowiek powinien zaufać Bogu, jako przeznaczeniu. Celem życia jest „szczęście stateczne", osiągnięte przez cnotę.

„Pieśń IX" („Nie porzucaj nadzieje") nawiązuje do filozofii stoickiej. Postawa wobec życia nie powinna być zależna od okoliczności; od otoczenia. Człowiek przeżywa cierpienie, które jednak kiedyś mija, nadchodzą lepsze dni. Jednostka zdana jest na działanie Fortuny - prze-mijanie. Przemiany pór roku obrazują cykliczną radość i troskę ludzką. Aby człowiek był szczęśliwy - musi cierpieć. Wiara może sprawić, iż los będzie się układał w szczęście.

Pochwałę spokojnego życia na wsi zawiera „Panna XII" („Wsi spokojna, wsi wesoła, który głos twej chwale zdoła") - Kochanowski uważa, iż człowiek żyje uczciwie, pobożnie i bez-piecznie. Dalekie są tu problemy dworu, wypraw podróżników. Uwagę skupia praca na roli, w sadzie, pasiece lub jako pasterz. Zapewnia ona radość obcowania z przyrodą (łowienie ryb, myślistwo, słuchanie odgłosów natury) oraz dostatek. Młodzież przebywając na wsi zdoby-wają szacunek dla innych i przywykają do skromnego, umiarkowanego życia.