Części mowy - Czasownik

Czasownik to nazwa części mowy przedstawiającej dziejące się czynności oraz niektóre stany i tworzącej w zdaniu orzeczenie.

W języku polskim (oraz innych językach słowiańskich) zasadniczo wyróżnia się dwa sposoby (aspekty) oddawania czynności i stanów, wyrażane przez czasowniki:

• niedokonane, np. uczyć się, pracować, myć
• dokonane, np. nauczyć się, napracować, umyć

Czasownik jest odmienną i samodzielną częścią mowy, nazywającą czynności lub stany (czytać, spać). Różni się od innych wyrazów tym, że ma wiele form, w tym część nieodmiennych. Najczęściej spotykamy jednak osobowe formy czasownika, odmieniające się przez tryby (śpij - spałbym), czasy (śpi - spał), osoby (śpię - śpisz), liczby (śpi - śpią) i rodzaje (spał - spała).

W zdaniu czasownik na ogół jest orzeczeniem; może także pełnić funkcję podmiotu, dopełnienia, przydawki oraz łącznika i orzecznika orzeczenia imiennego. Czasowniki mogą występować w trzech stronac sans-serif">Rzeczownik jest odmienną i samodzielną częścią mowy, nazywającą rzeczy, osoby, zwierzęta, rośliny, zjawiska, cechy, czynności, stany, pojęcia (dom, kobieta, pies, róża, burza, odwaga, czytanie, spanie, żal). Odmienia się przez przypadki (dom - domu) i liczby (dom - domy).

Warto zauwazyć, że każdy rzeczownik ma przypisany rodzaj (rodzaj naturalny, związany z płcią człowieka lub zwierzęcia, np. chłopiec - rodzaj męski, kotka - żeński) lub rodzaj gramatyczny (dom - rodzaj męski, okno - nijaki). W zdaniu rzeczownik na ogół jest podmiotem lub dopełnieniem; może także pełnić funkcję orzecznika, przydawki czy okolicznika. Wyróżniamy rzeczowniki własne, pisane wielką literą, odnoszące się do wyróżnionych desygnatów (Moja suczka wabi się Mucha) i rzeczowniki pospolite, pisane małą literą (Drażni mnie brzęczenie tej muchy).

Czasownik posiłkowy to część mowy, która ma właściwości składniowe i morfologiczne czasowników danego języka, jednak w przeciwieństwie do nich nie ma żadnego znaczenia własnego, a spełnia jedynie funkcje gramatyczne (w szczególności służy do tworzenia form złożonych).

Wśród czasowników posiłkowych można znaleźć czasowniki spełniające jedynie taką rolę, jak również czasowniki, które w innych zastosowaniach są normalnymi czasownikami ze znaczeniem własnym.