Polskie państwo podziemne

Określenie to po raz pierwszy w okupowanym kraju pojawiło się na łamach Biuletynu Informacyjnego w dniu 13 stycznia 1944 roku.

Jednym z celów rządu na emigracji było organizowanie i kierowanie ruchem oporu na ziemiach polskich. Najwcześniej zaczyna się tworzyć pion wojskowy - już we wrześniu 1939r. Powstaje szereg organizacji zbrojnych, których celem jest prowadzenie walki z Niemcami np. PLAN (Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa). Pierwszą ogr. powstającą w pewnym stopniu z inspiracji władz jest SZP (Służba Zwyciestwu Polski). Powstaje 27 września 1939 w Warszawie. Szefem zostaje gen. Michał Tokarzewski-Karasewicz. Łączy ona w sobie cele wojskowe oraz polityczne. Org. akcje bojowe i sabotażowe. Pod wpływem Sikorskiego ta org. zostaje rozwiązana, a na jej miejsce powst. ZWZ (Związek Walki Zbrojnej) - 13 list'39r. Miała to być org. ponadpartyjna, grupująca Polaków chętnych do walki przeciw Niemcom. Szefem został gen. Kazimierz Sosnkowski. Jednak on przebywał we Francji więc dowódcą obszaru niemieckiego został Stefan Grot - Rowecki, a radzieckiego Tokarzewski - Karaszewicz. Była to org. ściśle wojskowa. Wiosną'40 liczyło sobie 62 tys. członków. Zadaniem ZWZ było rozbudowywanie org. podziemnej, gromadzenie broni, wywiady. Celem nie było podejmowanie akcji zbrojnych. Od 1941 ZWZ rozpoczyna akcje scaleniowe, których celem było podporządkowanie wszystkich org. zbrojnych na terenie Polski. 14 lutego 1942 na polecenie Sikorskiego ZWZ zostaje przekształcone na Armię Krajową. Dowódcą jest nadal Rowecki - do czerwca 1943 kiedy zostaje aresztowany. Dowódcą zostaje po nim Tadeusz Bór-Komorowski. Ten jest dowódcą do 2 paź. 44r., a po nim dowódcą zostaje Leopold Okunicki aż do momentu jej rozwiązania - 19 stycznia 1945. Cele AK: armia podziemna skupiająca wszystkie org. wojskowe. Zadania: samoobrona oraz przygotowanie powszechnego powstania. Podczas akcji scaleniowej do AK włączono: Gwardię Ludową (org. zbrojna PPS-u), częściowo Bataliony Chłopskie (org. zbrojna Str.Ludowego), częściowo Narodowa Org. Wojskowa (podp. Str.Narodowemu) oraz Szare Szeregi. Część skrajna Narodowej Org. Wojskowej połączyła się z Grupą "Szaniec" i jej Zw.Jaszczurczym. Z połączenia ich we wrześniu'42 powst. Narodowe Siły Zbrojne. Jednostki sabotażowo-dywersyjne AK zostają skierowane do bezpośredniej walki z Niemcami: Zw. Odwet i Wachlarz. Później one łączą się w Kierownictwo Dywersji. Kierownikiem był płk. Emil Nil-Kildorf. Później wszedł w skład Kierownictwa Walki Konspiracyjnej.

PION POLITYCZNY: miał być reprezentacją polityczną narodu, charakter opiniodawczy w stosunku do pionu administracyjnego. Pion ten łączy działające wpodziemiu partie polityczne, które udzielały poparcia urzędowi emigracyjnemu: PPS (WRN), Str. Ludowe, Str. Narodowe, Str. Pracy. 26 lutego'40 powst. PKP (Polityczny Komitet Porozumiewawczy). W skład wchodzą w/w partie. Marzec'43 PKP przekształca się w Krajową  Reprezentację Polityczną (KRP) - działa przy Delegacie Rządu na Kraj. 9 I '44 KRP przekształca się w Radę Jedności Narodowej (RJN). Jest to namiastka parlamentu. Przewodniczącym był K.Kulżak. 12 lutego '44 wydają oni deklarację "O co walczy naród polski": sojusz z USA, Francją, Anglią, dobre stosunki z ZSRR, granica wsch. z 1921r., włączenie Prusz Wsch., Gdańska, przesunięcie granicyna zach., po wojnie Polska miała być demokratyczna z silnym rządem, a mniejszości narodowe miały otrzymać autonomię i równouprawnienie. Mówiono o uspołecznieniu kluczowych gałęzi przemysłu, upowszechnieniu własności. reformach rolnych, programie społecznym.

FRONT ADMINISTRACYJNY: powstaje w 1940. Tworzy go Delegatura Rządu na Kraj. Było to ramię rządu emigracyjnego działające w kraju. Celem Delegatury było kierowanie podziemną administracją, koordynacja działania wszystkich trzech pionów, zalążek władzy po wyzwoleniu. Pierwszym delegatem zostaje Cyryl Rafalski z SP, po nim J.Michałkiewicz, a później Jan Stanisław Jankowski, następnie Stefan Kordomski. W 1941 utw. Kierownictwo Walki Cywilnej, które kierowało ruchem oporu nie mającym charaktru zbrojnego. W 1943 KWC połączono z Kierownictwem Walki Konspiracyjnej. Tworzą Kierownictwo Walki Podziemnej. W 1944r. postanowiono, że delegat rządu na kraj będzie jednocześnie vice premierem rządu emigracyjnego w Londynie. Polskie państwo podziemne istniało do 1 lipca 1945, czyli do momentu kiedy rozwiązuje się Rada Jedności Narodowej. Przed rozwiązaniem wydaje tzw. "Testament Polski Walczącej".