Klęska Wrześniowa

Na klęskę wrześniową złożyło się wiele czynników, z których przyczyny politycznej natury leżały w polityce zagranicznej rządu sanacyjnego, powodującej faktycznie polityczne i militarne osamotnienie Polski w walce z najazdem hitlerowskim. Jej sojusznicy - Anglia i Francja dopiero 3 września w godzinach popołudniowych wypowiedzieli wojnę Niemcom. W ślad za Wielką Brytanią ogłosiły stan wojny z III Rzeszą Australia, Nowa Zelandia, Związek Południowo - Afrykański i Kanada. Wypowiedzenie wojny nie oznaczało jednak podjęcia przez państwa zachodnie efektywnych działań militarnych. Zachodni sprzymierzeńcy Polski mimo usilnych nalegań przekazywanych im kanałami dyplomatycznymi i za pośrednictwem polskiej misji wojskowej w Londynie nie wywiązali się ze swoich zobowiązań natury wojskowej. Na granicy zachodniej Niemcy byli bardzo słabo uzbrojeni, nie posiadali tam czołgów amunicji starczyłoby im tylko na trzy dni a w lotnictwie dysponowano zaledwie kilkoma przestarzałymi maszynami. Dowództwo francuskie nie wykorzystało tej niezwykle korzystnej sytuacji nie próbując nawet podjęcia frontowego natarcia. Sami Francuzi nazwali tę sytuację „wojną straconych okazji". Anglia i Francja odrzuciły również polskie postulaty o wsparcie naszych działań wojennych nalotami bombowymi na Rzeszę. Dowództwo francuskie dawało wyraz egoistycznej obawie, że naloty francuskie mogłyby spowodować odwet na Francję ze strony Niemiec, co w konsekwencji pociągnęłoby ofiary wśród ludności francuskiej. Anglicy natomiast wychodzili z założenia, że swoje samoloty muszą oszczędzać w razie bezpośredniego ataku niemieckiego na Wielką Brytanię.

Na klęskę wrześniową złożyły się także inne przyczyny. Należało do nich przede wszystkim ekonomiczne zacofanie kraju, które było podstawowym składnikiem słabości potencjału wojennego państwa polskiego, co w konsekwencji decydowało o słabym wyposażeniu i zacofaniu technicznym armii polskiej. Roczny budżet państwa polskiego w latach 1934 - 1939 nie przekraczał sumy dwu i pół miliarda złotych, czyli ok. 500 milionów dolarów. Na zbrojenie w tym okresie Polska mogła wydać tylko jeden miliard trzysta dolarów, gdy w tym czasie Niemcy wydały na zbrojenia około czterdziestu miliardów dolarów. Armia polska nie mogła przeprowadzić całkowitej mobilizacji, można było zmobilizować do wojska siły, dwukrotnie większe, lecz nie pozwalał na to stan finansowy kraju. W rezultacie musiano odmawiać przyjmowania do wojska licznie zgłaszających się ochotników. Wojska niemieckie miały nad siłami polskimi wyraźną przewagę liczebną i kolosalną przewagę techniczną. Obejmowały one ponad 1,6 miliona ludzi stanowiących zasadniczą siłę ówczesnej armii niemieckiej. Szczególnie przygniatającą przewagą dysponowali Niemcy w broni pancernej i lotnictwie. Wyruszyło na Polskę ok. 3 tys. czołgów i kilkaset wozów pancernych. Polska mogła tym siłom przeciwstawić tylko ok. 100 lekkich czołgów. Po stronie niemieckiej zaangażowane były dwie floty powietrzne, liczące razem ok. 1000 bombowców i 1500 myśliwców, gdy tymczasem lotnictwo polskie posiadało zaledwie 400 przestarzałych samolotów. Wyraźną kilkakrotną przewagę mieli również Niemcy w broni przeciwlotniczej, w artylerii ciężkiej i polowej. Armia niemiecka zdecydowanie górowała nad armią polską stopniem mechanizacji transportu, posiadając znacznie większą liczbę samolotów, zdolnych do szybkiego przerzucania jednostek wojskowych.

Z przyczyn natury operacyjno - wojskowej, związanych z politycznym nastawieniem sfer rządzących, należy wymienić brak w pełni opracowanego planu obrony przed napaścią niemiecką. W ciągu wielu lat rządów Piłsudskiego, a także jeszcze w latach 1936 - 1938 za głównego wroga uważano Związek Radziecki. Dlatego też przede wszystkim na wschodzie budowano umocnienia. Plan obrony od zachodu zaczął powstawać dopiero pod naciskiem wydarzeń, w ciągu ostatnich miesięcy poprzedzających wybuch wojny. Polski plan obrony nasuwał jednak wiele poważnych uwag krytycznych z wojskowego punktu widzenia. Ugrupowanie kilku armii wysunięto możliwie blisko granicy, przez co nadmiernie rozciągnięto i tak już zbytnio wydłużony przyszły front działań wojennych. Ubóstwo potencjału wojennego państwa szło, więc w parze z ułomnością koncepcji operacyjnych.
Kampania wrześniowa zakończyła się dla narodu polskiego przegraną. Nie oznaczało to jednak przegranej wojny, ani kapitulacji narodu przed najeźdźcą. Wojna obronna we wrześniu 1939 r. wykazała, że naród broni nie złoży. Już w toku tej wojny połączyły się we wspólnym wysiłku wszystkie rzeczywiście patriotyczne żywioły społeczeństwa. W ofierze niosła swe życie bardzo liczna młodzież. Patriotyzm szerokich mas narodu był podstawową siłą, która skłaniała społeczeństwo polskie do dalszej walki na rzecz wyzwolenia kraju z kajdan niewoli. Kampania wrześniowa, choć przegrana przekreślała nadzieje III Rzeszy na opanowanie Europy bez walki. Po raz pierwszy agresja hitlerowska napotkała zbrojny opór ze strony narodu polskiego, który doświadczył ogromu barbarzyństwa, okrucieństwa i bestialstwa.