Powstanie ruchu narodowego

Narodowa Demokracja lub ruch narodowy (popularna nazwa endecja od skrótu ND). Ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej, powstały pod koniec XIX wieku. Głównym ideologiem i współzałożycielem Narodowej Demokracji był Roman Dmowski 

Przyczyny:

Sprawa polska przeżywała kryzys, nikt się nią nie interesował, istniało zagrożenie bytu narodowego ( rusyfikacja i germanizacja) idee pracy organicznej nie były widoczne, nie dało się ich stwierdzić, istniało realne zagrożenie, że mieszkańcy Galicji zrezygnują z niepodległości na rzecz autonomii, popularne stawały się idee internacjonalizmu ( łączenie się robotników ponad granicami państw ) popularne stawały się hasła kosmopolityzmu

Pisarze czasopism głoszące hasła niepodległościowe:

 „Głos" - Warszawa - Jan Popłowski i Józef Potocki: wracał do tradycji powstań narodowych, prawdziwą się narodu - lud, propagował walkę o niepodległość, nawoływał do walki z obcą burżuazją

„Zet" Związek Młodzieży Polskiej - Kraków - Zygmunt Balicki - zjednoczyć Polaków z 3 zaborów, umocnić pozycję narodu polskiego

Liga Polska - Szwajcaria - Zygmunt Miłkowski, Zygmunt Balicki - przygotować środki do czynnego wystąpienia przeciw zaborcy, zjednoczyć Polaków we wszystkich 3 zaborach, odbudować Polskę w granicach z przed rozbiorów z ustrojem republikańskim

Pod wpływem emigracji tworzy się Liga Narodowa w 1893 w Warszawie. Jan Popłowski, Zygmunt Balicki, Roman Dmowski - ojciec polskiego Ruchu Narodowego ) Cele : piętnowano ucisk carski, krępujący rozwój gospodarczy i kulturalny Królestwa, krytykowano obóz ugodowców za lojalność wobec Rosji, głosili hasła solidaryzmu narodowego, obrony interesów polskich, potępiano klasowy ruch robotniczy, nawoływano do walki o niepodległość.

W 1897 przekształca się w Stronnictwo Demokratyczno Narodowe ( Endecja ) - Nacjonalizm, Antysemityzm, konieczność walki o ściśle polskie interesy. W 1904 Endecja powstaje w Prusach, 1905-Austria. Endecja zakłada stowarzyszenia kulturalne, oświatowe, biblioteki, wydaje prasę np. „Przegląd Wszechpolski", „Polak"

Powstanie Partii Chłopskiej

Przyczyny:

nędza galicyjska, największe swobody - autonomia galicyjska, duże rozdrobnienie gospodarstw, bardzo liczna warstwa chłopska, istniały tradycje walk chłopów o swoje prawa, toczy się ciągła walka o serwituty, istnieje konieczność organizowania się, zdobywania praw politycznych i miejsc w parlamencie.

Stanisław Stojałowki - inicjator ruchu ludowego w Galicji, poseł na galicyjski sejm krajowy, głosząc solidaryzm społeczny organizował wiece społeczne, kółka rolnicze, czytelnie, piętnował ustawy krzywdzące wieś, niewłaściwe rozwiązywanie kwestii serwitutów. Rzucił hasło „chłopi wybierajcie chłopa"

Bolesław i Maria Wysłanchanie - wydawali „Przegląd społeczny", współorganizatorzy PSL, dążył do zrównania politycznego z ziemiaństwem, celem było również podniesienie poziomu politycznej emancypacji wsi. Walka o prawa polityczne dla chłopów, działacz ruchu ludowego, poseł na sejm krajowy, utworzył organizację zjednoczenie Ludu po 1935. Usunął się z życia politycznego

Stanisław Potoczek - chłopski działacz polityczny, organizował chłopów do legalnej działalności, poseł na sejm, utworzył związek stronnictwa chłopskiego

Jan Stopiński - działacz ruchu ludowego, publicysta, prezes związku chłopskiego.

O co walczył ruch ludowy:

Emancypacja polityczna wsi, serwituty, żeby panowała równość, podniesienie poziomu oświaty i bytu nauczyciela, walka z caratem o niepodległość, walka z germanizacją, szerszy dostęp do oświaty wsi, dążenie do zmian sejmowej ordynacji wyborczej, dążenie do ulg dla rolnictwa, przemysłu i rzemiosł, konieczność zaprowadzenia powszechnego głosowania, zniesienie ciężkich opłat dla sądów, zniesienie ustawy drogowej, walka o zniesienie systemu kurialnego, tanie kredyty, wolność pracy, myśli, tępienie lichwy, prawa socjalne, prawo do emigracji.